Εντείνεται το κλίμα αμφισβήτησης του Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ ο οποίος σύρθηκε σε άτυπο δείπνο για το Κυπριακό χωρίς να ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που έθετε επίμονα τα τελευταία χρόνια. Το αφήγημα για την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος της τουρκοκυπριακής κοινότητας ως προϋπόθεση για επανέναρξη των συνομιλιών φαίνεται να καταρρέει και ο Τατάρ καθίσταται όλο και πιο αναξιόπιστος στα μάτια των Τουρκοκυπρίων.
Ήδη οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Τουφάν Ερχιουρμάν να προηγείται του κ. Τατάρ στην πρόθεση ψήφου αρκετές μονάδες, ενώ υπάρχει έντονη φημολογία για τη δυσαρέσκεια της Τουρκίας απέναντι στον Τ/Κ ηγέτη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πρώτο και το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (CTP), ενώ το Κόμμα Εθνικής Ενότητας (UBP) διανύει περίοδο εσωστρέφειας και αποδυνάμωσης.
Εάν μέχρι τον Οκτώβριο του 2025 που θα πραγματοποιηθούν «προεδρικές» εκλογές δεν αλλάξει το πολιτικό σκηνικό και δεν ανατραπεί το αρνητικό κλίμα που δημιουργήθηκε σε βάρος του Ερσίν Τατάρ και του UBP, τότε το πιθανότερο σενάριο είναι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης να έρθει αντιμέτωπος με τον Τουφάν Ερχιουρμάν στο τραπέζι των συνομιλιών.
Δύο σχολές
Πηγές που παρακολουθούν στενά τις πολιτικές εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα δήλωσαν στον «Π» ότι αυτή την περίοδο συγκρούονται δύο σχολές σκέψης στο Κυπριακό.
Η μία σχολή εκπροσωπείται από τον Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ ο οποίος προτάσσει το αφήγημα των δύο κρατών, της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος για την τ/κ κοινότητα. Μια σκληρή γραμμή που ακολουθούσε και ο Ραούφ Ντενκτάς για πάρα πολλά χρόνια χωρίς ωστόσο να πετύχει κάτι ουσιαστικό για την τ/κ κοινότητα. Πρόκειται για ανεδαφικές θέσεις οι οποίες δεν βρίσκουν απήχηση στη διεθνή κοινότητα διότι οδηγούν εκτός του συμφωνημένου πλαισίου λύσης και είναι αδύνατο να γίνουν αποδεκτές από την ε/κ πλευρά. Αυτές τις σκληροπυρηνικές θέσεις υιοθέτησε το UBP και το Κόμμα Αναγέννησης των εποίκων (YDP).
Η δεύτερη σχολή σκέψης εκπροσωπείται από τον πρόεδρο του CTP Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος χαρακτηρίζει λανθασμένες και επικίνδυνες τις θέσεις του Τατάρ, λέγοντας ότι δεν μπορούν να φέρουν τη λύση του κυπριακού προβλήματος. Ο κ. Ερχιουρμάν προτάσσει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τάσσεται υπέρ της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Τα τέσσερα σημεία
Η πλειοψηφία των Τ/Κ φαίνεται να έχει κουραστεί με τις υποσχέσεις για αναγνώριση της «τουρκικής δημοκρατίας της βόρειας Κύπρου» και πλέον το αφήγημα Τατάρ άρχισε να χάνει έδαφος υπέρ μιας πιο ρεαλιστικής γραμμής που ακολουθεί ο Ερχιουρμάν.
Ο πρόεδρος του CTP δήλωσε ότι πρέπει να αντλήσουμε μαθήματα από το παρελθόν, εξετάζοντας γιατί δεν έχουμε φτάσει σε αποτέλεσμα και να διαμορφώσουμε ανάλογα την αρχιτεκτονική της διαδικασίας των συνομιλιών. Ως εκ τούτου, κατέθεσε τον Σεπτέμβριο πρόταση τεσσάρων σημείων για το πώς πρέπει να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό:
1. Εκ των προτέρων αποδοχή της πολιτικής ισότητας και της εκ περιτροπής προεδρίας.
2. Χρονοδιάγραμμα στις συνομιλίες και προσανατολισμός της διαπραγματευτικής διαδικασίας στο αποτέλεσμα.
3. Συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το σημείο που σταμάτησαν στο Κραν Μοντανά.
4. Εκ των προτέρων διευκρίνιση από τον ΟΗΕ ότι δεν θα υπάρξει επιστροφή στο status quo σε περίπτωση που καταρρεύσει η διαδικασία των συνομιλιών λόγω υπαναχώρησης της ε/κ πλευράς.
Μετατόπιση
Πηγή που γνωρίζει τα τεκταινόμενα στην τ/κ πλευρά δήλωσε στον «Π» ότι οι θέσεις του κ. Ερχιουρμάν αντικατοπτρίζουν τη μετατόπιση της τ/κ κοινότητας στο Κυπριακό και την απογοήτευση που προκάλεσε το ναυάγιο του Κραν Μοντανά.
Επεσήμανε, ωστόσο, το γεγονός ότι το κόμμα του Ερχιουρμάν στήριξε όλες τις ευκαιρίες για λύση του Κυπριακού, λέγοντας πως αυτό τον καθιστά αξιόπιστο συνομιλητή στα μάτια της διεθνούς κοινότητας. «Θα είναι πιο δύσκολο για τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη», όπως είπε, «να διαχειριστεί το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα στο τραπέζι των συνομιλιών», επισημαίνοντας ότι η αδιαλλαξία του Τατάρ διευκολύνει τη θέση της ε/κ πλευράς.
Σιγή ιχθύος
Αξιοσημείωτο είναι πάντως το γεγονός ότι η Άγκυρα ακόμη δεν έχει σχολιάσει το αποτέλεσμα του δείπνου στη Νέα Υόρκη, τηρώντας σιγή ιχθύος. Ωστόσο, κάποιοι επισημαίνουν την αλλαγή στη φρασεολογία της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα και αναμένουν το επόμενό της βήμα.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν συνομίλησε τηλεφωνικώς με τον ΓΓ του ΟΗΕ μετά το δείπνο της Νέας Υόρκης και θα έχει συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του στις 8 Νοεμβρίου στην Αθήνα. Οποιαδήποτε πρόοδος στον ελληνοτουρκικό διάλογο είναι κρίσιμης σημασίας για το Κυπριακό, αφού δημιουργεί μομέντουμ για επανέναρξη των συνομιλιών.
Υποψήφιοι
Αν και η τ/κ κοινότητα έχει εισέλθει σε προεκλογική περίοδο εντούτοις ακόμη να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τους υποψήφιους «προέδρους».
Ο Ερσίν Τατάρ δήλωσε ότι θα είναι υποψήφιος το 2025 αλλά δεν φαίνεται να έχει το χρίσμα της Άγκυρας. Το πιθανότερο σενάριο είναι να υπάρξει και δεύτερη υποψηφιότητα από τον χώρο της τ/κ Δεξιάς και μάλιστα από το κόμμα του κ. Τατάρ (UBP).
Πάντως ο «υπεξ» Ταχσίν Ερτουρούγογλου, ο οποίος χαρακτηρίζεται και ως το γεράκι του UBP λόγω της σκληρής γραμμής που ακολουθεί στο Κυπριακό, δεν είναι καθόλου δημοφιλής στον χώρο της Δεξιάς, αφού ούτε «βουλευτής» κατάφερε να εκλεγεί.
Από την πλευρά της τ/κ Αριστεράς το πιθανότερο σενάριο σήμερα είναι η υποψηφιότητα του Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος δεν έχει εκδηλώσει ακόμη επισήμως το ενδιαφέρον του. Φαίνεται όμως ότι θα τύχει της στήριξης των εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων της Αριστεράς που στηρίζουν λύση ΔΔΟ. Ήδη το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας συναντήθηκε με το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα και ο Ζεκί Τσελέρ είπε στον Ερχιουρμάν ότι πρέπει να κατέλθουν με κοινό υποψήφιο στις «προεδρικές εκλογές». Θέση την οποία συμμερίζεται και ο λεγόμενος δήμαρχος Λευκωσίας Μεχμέτ Χαρμαντζί, ο οποίος δεν επιθυμεί να είναι υποψήφιος.
Το χρίσμα
Οι προθέσεις της Άγκυρας στο Κυπριακό θα γίνουν πιο ξεκάθαρες όταν θα ανοίξει τα χαρτιά της στις λεγόμενες προεδρικές εκλογές. Για την ώρα δεν φαίνεται να έχει επιλέξει κάποιον εν δυνάμει υποψήφιο ενώ βλέπει με καχυποψία τον Τουφάν Ερχιουρμάν.
Είναι γνωστό ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί τους Τουρκοκύπριους άπιστους μουσουλμάνους και κυρίως την τ/κ Αριστερά. Σίγουρα δεν έχει ξεχάσει την «προσβλητική» αποχή του κόμματος του Ερχιουρμάν από τη λεγόμενη βουλή όπου εκφώνησε ομιλία όταν επισκέφθηκε τα κατεχόμενα τον Ιούλιο του 2021. Γι' αυτό ο κ. Ερχιουρμάν επισκέφθηκε πρόσφατα την Τουρκία, επιδιώκοντας τη βελτίωση των σχέσεών του με την Άγκυρα.
Παρ' όλα αυτά, την τουρκική πολιτική στο Κυπριακό δεν θα καθορίσουν οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, αλλά οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο και τα γεωστρατηγικά πλάνα της Άγκυρας.
Σκάνδαλα
Πηγή που γνωρίζει καλά την πολιτική πραγματικότητα στην τ/κ κοινότητα δήλωσε στον «Π» ότι το κόμμα του Ερχιουρμάν απέκτησε δυναμική λόγω των μεγάλων σκανδάλων διαφθοράς που πλήττουν την εικόνα του Κόμματος Εθνικής Ενότητας (πλαστές συνταγογραφήσεις, πλαστά πτυχία, εμπόριο προσώπων κ.λπ.). Διερωτήθηκε εντούτοις με ποιο κόμμα θα σχηματίσει «κυβέρνηση» εάν διεξαχθούν πρόωρες «βουλευτικές εκλογές» λόγω της κρίσης που ξέσπασε στη «βουλή».
Σημειώνεται ότι πολλοί αριστεροί Τ/Κ δεν πήγαν να ψηφίσουν στις προηγούμενες «εκλογές» λόγω της απογοήτευσης που προκάλεσε το Κραν Μοντανά. Συνεπώς, ο βαθμός συμμετοχής σε νέες εκλογές θα κρίνει το κατά πόσον θα εισέλθουν στη «βουλή» κάποια από τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα της τ/κ Αριστεράς όπως το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας (ΚΚΔ).
