Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προέβλεψε και ανακοίνωσε τη βδομάδα που πέρασε κινητικότητα στο Κυπριακό. Σε συνέντευξή του στα «Νέα» των Αθηνών το Σάββατο 3 Αυγούστου, εξέφρασε σιγουριά ότι θα υπάρξουν εξελίξεις, αφού, όπως είπε, «οΓενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αισθάνεται ενθαρρυμένος από την ξεκάθαρη προσέγγισή μας προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης λύσης». Ο ίδιος προφανώς γνωρίζει καλύτερα από όλους ποιες διεργασίες επισυμβαίνουν αφού είναι ο μόνος στην Κύπρο που μιλά απευθείας με τον κ. Γκουτέρες, κ. Ολγκίν, τους κ. Μητσοτάκη, Γεραπετρίτη και επίσης άλλους ηγέτες στην ΕΕ.
Στην ίδια γραμμή κινείται και Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης. Σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ την περασμένη Πέμπτη, ήταν αρκούντως αποκαλυπτικός: «Εγώ προσωπικά», είπε, «έχω διαρκή επικοινωνία, και το εννοώ, διαρκή επικοινωνία με τα ανώτατα στελέχη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, σε σύμπνοια με την κυπριακή κυβέρνηση, με την οποία βρισκόμαστε σε μία αγαστή συνεργασία, έτσι ώστε στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία να έχουμε μία επανεκκίνηση του διαλόγου που θα οδηγούσε και στην επανένωση του νησιού».
Το κεκτημένο
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ κατέγραψε και το μέχρι στιγμής δημόσιο κεκτημένο των διεργασιών που επισυμβαίνουν στο Κυπριακό: «Τον τελευταίο χρόνο», ανέφερε, «έχουμε καταφέρει τα ακόλουθα: Πρώτο, να έχει αναληφθεί μία μεγάλη πρωτοβουλία εκ μέρους του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και προσωπικά του Γενικού Γραμματέα, μέσω και του διορισμού της Προσωπικής Απεσταλμένης, της κυρίας Ολγκίν, έτσι ώστε αυτή τη στιγμή το Κυπριακό να είναι ανάμεσα στις προτεραιότητες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Τι έχουμε περαιτέρω; Έχουμε την έκθεση της κυρίας Ολγκίν. Αναμένουμε», ανέφερε, «να υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα το αμέσως επόμενο διάστημα», αποκαλύπτοντας και μέρος της ουσίας των όσων συζητούνται. Όπως είπε στον ΣΚΑΪ: «Συζητούμε για τη λύση η οποία είναι εντός πλαισίου. Συζητούμε για μία λύση η οποία θα δώσει μία νέα πνοή. Θα αξιοποιηθούν τα στοιχεία του παρελθόντος, του Κραν Μοντανά ενδεχομένως, αλλά θα προστεθούν και νέα στοιχεία, ελπίζουμε, τα οποία θα δώσουν μία μεγαλύτερη ώθηση. Θέλω να πω, για την υπεραξία του ότι σήμερα υπάρχει μία καλή επικοινωνία, μία στοιχειώδης πολιτική κοινότητα πνεύματος με την Τουρκία σε θεμελιώδη ζητήματα της ηρεμίας, παραδείγματος χάριν, στην περιοχή μας, οι καλές ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μόνο θετικό για την Κύπρο. Θέλω να το τονίσω αυτό. Και γι' αυτόν τον λόγο θεωρώ ότι είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας για να μπορέσουμε να συζητήσουμε πιο ουσιαστικά. Και έχω μία συγκρατημένη αισιοδοξία ότι το επόμενο διάστημα θα είναι εξαιρετικά κρίσιμο και σημαντικό για το Κυπριακό».
Το έγγραφο
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις δικές του δηλώσεις βλέπει εξελίξεις στο Κυπριακό τον Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Όλες οι δηλώσεις συγκλίνουν στο ότι θα υπάρξει η κατάθεση ενός εγγράφου το οποίο θα συζητηθεί στο πλαίσιο μιας τριμερούς ή μιας πενταμερούς με την παρουσία των Εγγυητριών Δυνάμεων. Δεν αποκλείεται οι πρώτες επαφές να ξεκινήσουν τέλος Αυγούστου. Όλοι μιλούν για ένα concept paper το οποίο θα λαμβάνει υπόψη πολλά από τα σημεία που συζητήθηκαν στο Κραν Μοντανά, αλλά, όπως διευκρίνισε ο Έλληνας ΥΠΕΞ, θα υπάρξει και ένας συνδυασμός «νέων στοιχείων». Έγκυρες πηγές αναφέρουν στον «Πολίτη» ότι τα νέα στοιχεία βασικά θα προστεθούν για να ικανοποιήσουν την τουρκική πλευρά, η οποία από το 2021 επιμένει να τεθεί προς συζήτηση και η κυριαρχική ισότητα των Τουρκοκυπρίων.
Όπως ανέφερε στον «Πολίτη» έγκυρη διπλωματική πηγή, «ο Αντόνιο Γκουτέρες σύντομα θα καλέσει τους 2 ηγέτες στην παρουσία και της κ. Ολγκίν, η οποία παραμένει στη θέση της σιωπηρά χωρίς η Τουρκία να αντιδρά, και θα θέσει ενώπιόν τους μια αναδιατυπωμενη πρόταση του πλαισίου του με τα 3D στο βάθος ως ασφαλιστική δικλίδα, ίσως και ως προειδοποίηση, ότι αυτή τη φορά οι συνομιλίες δεν μπορούν να αποτύχουν. Η «διατύπωση», όπως μας λέχθηκε, «ούτως ή άλλως θα πρέπει να εξυπηρετεί και μια άλλη πολιτική σκοπιμότητα, με βάση την οποία όλα τα εμπλεκόμενα μέρη πρέπει να είναι σε θέση να ικανοποιήσουν την εσωτερική κοινή γνώμη τους».
Κυριαρχική ισότητα
Στην πιο λαϊκή της εκδοχή ο Ερσίν Τατάρ ερμηνεύει την κυριαρχική ισότητα ως συμφωνία λύσης του Κυπριακού μεταξύ δύο κρατών, κάτι που επαναλαμβάνει συνεχώς και η Άγκυρα. Αυτή είναι η πραγματική και απόλυτη θέση των Τούρκων; Σε αρκετές περιπτώσεις τον τελευταίο καιρό τόσο ο Τ/Κ ηγέτης όσο και Τούρκοι αξιωματούχοι διευκρινίζουν ότι δεν ζητούν αναγνώριση τ/κ κράτους προκαταβολικά και ότι δεν απορρίπτουν ως βάση λύσης την Ομοσπονδία. Τι ζητούν; Ότι αν μπουν σε μια διαδικασία θα υπάρχει ασφαλιστική δικλίδα εξόδου για τους ίδιους σε περίπτωση μιας νέας αποτυχίας στο Κυπριακό η οποία θα προκύψει με ευθύνη κυρίως των Ελληνοκυπρίων. Αυτό που ζητούν προκαταβολικά, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, «είναι μια γραπτή υπόσχεση-τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα ή έστω μια προφορική υπόσχεση του Αντόνιο Γκουτέρες σε υψηλό επίπεδο, π.χ. στον Ταγίπ Ερντογάν, ότι σε περίπτωση νέας αποτυχίας στο Κυπριακό θα εξετασθεί το θέμα της διεθνούς απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων».
Τα 3D
Κάπου εδώ μπαίνουν τα λεγόμενα 3D. Οι Τ/Κ αρνούνται να μπουν σε διαπραγματεύσεις ως ψευδοκράτος και να φύγουν αν δεν υπάρξει συμφωνία και πάλιν ως ψευδοκράτος. Αν δεν λυθεί το Κυπριακό, με ευθύνη κυρίως των Ελληνοκυπρίων (αυτό το λένε συνεχώς υπενθυμίζοντας το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα το 2004 και τις παλινδρομήσεις Αναστασιάδη το 2017), θα πρέπει να αρχίσει διεθνώς να αναγνωρίζεται έστω μια πρώτου βαθμού κυριαρχία στους Τουρκοκυπρίους, η οποία θα τους βγάλει, όπως λένε, από τη διεθνή απομόνωση. Ποια είναι τα τρία σημεία στα οποία επιμένουν;
1. Direct Flights: Απευθείας πτήσεις από το αεροδρόμιο Τύμπου, κάτι που συνεπάγεται βέβαια αναγνώριση από το ICAO.
2. Direct Trade: Απευθείας εμπόριο που σημαίνει αναγνώριση των λιμανιών Αμμοχώστου και Κερύνειας για τ/κ εξαγωγές και εισαγωγές στην ΕΕ και ίσως και αλλού.
3. Direct Contacts: Απευθείας διπλωματικές και πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές επαφές με εκπροσώπους διεθνών οργανισμών και κυβερνήσεων.
Τα σημαντικά για τους Τ/Κ είναι τα πρώτα δύο, μιας και στο τρίτο, δηλαδή τις απευθείας διεθνείς διπλωματικές επαφές, άρχισαν σε κάποιον βαθμό να τις έχουν. Για παράδειγμα, συναντώνται με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, βλέπουν αξιωματούχους της ΕΕ και επιπλέον συμμετέχουν ως παρατηρητές στον Αραβικό Σύνδεσμο και στην ομάδα των τουρκογενών χωρών. Βεβαίως κανένας δεν έχει ψευδαισθήσεις ότι αν σε περίπτωση μη λύσης κι αν λειτουργήσουν τα 3D, είναι θέμα χρόνου πότε θα αναγνωριστούν ως κράτος.
Τι ζητούν οι Ε/Κ
Κανένας δεν γνωρίζει αν η ε/κ πλευρά με εκπρόσωπό της τον κ. Νίκο Χριστοδουλίδη είναι έτοιμη να μπει σε μια τέτοιου είδους διαπραγμάτευση, από τη στιγμή που απευθύνεται επιλέγοντας ρητορική αναλόγως ακροατηρίου. Αυτό που είναι δεδομένο μέχρι στιγμής είναι τι θεωρείται απολύτως αναγκαίο από ε/κ πλευράς ώστε να μπει σε διάλογο στη βάση ενός concept paper (Έγγραφο Ιδεών). Με βάση τις δηλώσεις του Ε/Κ ηγέτη αλλά και όσα συζητούνται στην ελληνική πρωτεύουσα και κυρίως στις Βρυξέλλες, τρία σημεία είναι απαραίτητα:
1. Οι συνομιλίες πρέπει να ξεκινήσουν με βάση το πλαίσιο Γκουτέρες απ’ εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά.
2. Οι συνομιλίες πρέπει να καταλήγουν στο ότι το κυπριακό ομόσπονδο κράτος θα έχει Μια Διεθνή Προσωπικότητα, Μια Κυριαρχία, Μία Ιθαγένεια και Εγγυημένη Ασφάλεια. Το τελευταίο σίγουρα παραπέμπει σε ένταξη της Κύπρου είτε στο ΝΑΤΟ είτε σε έναν υπό εκκόλαψη ευρωπαϊκό θεσμό ασφαλείας, κάτι που αφαιρεί από το τραπέζι τη δύσκολη συζήτηση γύρω από τις εγγυήσεις της Τουρκίας. Στη συνέντευξή του στα «Νέα» ο κ. Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι αποτελεί κόκκινη γραμμή η παραμονή τουρκικών εγγυήσεων και στρατευμάτων στην ευρωπαϊκή Κύπρο.
3. Ότι η Κυπριακή Ομοσπονδία θα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το τ/κ κρατίδιο να εντάσσεται αυτόματα στην ΕΕ, με το κοινοτικό κεκτημένο (acquis communautaire) να επεκτείνεται σε ολόκληρη την επικράτεια.
Διαδικαστικά
Ίσως, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, να πρέπει να συμφωνηθούν άμεσα και κάποια χρονοδιαγράμματα. Η τουρκική πλευρά πάντα απαιτούσε και θα απαιτήσει ένα χρονοδιάγραμμα για ολοκλήρωση των συνομιλιών. Αυτό το αίτημα βασικά θα ελέγξει, έμμεσα πλην σαφώς, την αξιοπιστία του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος θέλει επανεκκίνηση των συνομιλιών απ' εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά. Αν ευσταθεί η θέση του Αντόνιο Γκουτέρες ότι μας έμεινε να διανύσουμε το τελευταίο μίλι προς τη λύση, τότε το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των συνομιλιών δεν θα μπορούσε να είναι μακρύ.
Αν τα πιο πάνω τελεσφορήσουν θα απαιτηθεί και μια συμφωνία και για άλλα χρονοδιαγράμματα. Για παράδειγμα, για τη διενέργεια δημοψηφισμάτων (αν τελικά γίνουν). Υπάρχει στο τραπέζι, σύμφωνα με πληροφορίες, και η πρόταση για κλιμακωτή κατά φάσεις εφαρμογή της λύσης, τις οποίες (φάσεις) θα μπορούσε να εγκρίνει η Βουλή. Τα δημοψηφίσματα θα μπορούσαν να γίνουν στο τέλος, μετά από 2 ή και 3 χρόνια και εφόσον όλες οι πλευρές δουν τη λύση να εφαρμόζεται στην πράξη. Εφόσον δηλαδή γίνουν κάποιες εδαφικές αναπροσαρμογές, εφόσον οι Τ/Κ αντιληφθούν ότι απολαμβάνουν της πολιτικής ισότητας που διεκδικούν, εφόσον ξεκινήσει η αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου. Σε τέτοια περίπτωση, αν δεν αποφευχθούν, τα δημοψηφίσματα είναι σίγουρο ότι θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να περάσουν.
