To κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει επιτύχει μια θεαματική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) από το 2017, η οποία υποστηρίχθηκε αποφασιστικά από τη μεταφορά δανείων σε εξειδικευμένες εταιρείες, στις Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων, και στη νομοθέτηση ενός πιο αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου για τη διαχείρισή τους. Το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων δεν έχει πλέον τις εφιαλτικές διαστάσεις που είχε λάβει πριν μία δεκαετία. Η συνολική μείωση των ΜΕΔ υποδεικνύει και τη βελτίωση στην ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των κυπριακών τραπεζών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει λήξει ο συναγερμός, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι παραμένει υψηλό το ποσοστό των ΜΕΔ σε νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Αν και το ζήτημα των εκποιήσεων αναδείχθηκε ως μια απειλή για την κοινωνία, στην πράξη η απειλή του πλειστηριασμού έφερε περισσότερες αναδιαρθρώσεις.
Σε ό,τι αφορά την κοινωνική διάσταση τα δύο κρατικά σχέδια, το «Σχέδιο Εστία» και το «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» έδωσαν λύσεις για ευάλωτους δανειολήπτες, για να μην χάσουν την πρόσβαση στην πρώτη κατοικία τους. Επίσης οι δανειολήπτες έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες του Τμήματος Αφερεγγυότητας (προσωπικά σχέδια αποπληρωμής) και του Ενιαίου Φορέα Εξωδικαστικής Επίλυσης Διαφορών Χρηματοοικονομικής Φύσης.
Η πορεία
Η πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην Κύπρο έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικά που αποτυπώνουν τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Από το τέλος του 2017 έως σήμερα, τα ΜΕΔ έχουν μειωθεί δραστικά, με το συνολικό ποσό να πέφτει από περίπου 20,9 δισ. ευρώ σε 2,2 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2024, αντιπροσωπεύοντας μια εντυπωσιακή μείωση περίπου 89,5%.
Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία που δημοσιεύει η Κεντρική Τράπεζα, το ποσοστό των ΜΕΔ προς τα συνολικά δάνεια έχει μειωθεί από 30,3% το 2018 σε 6,5% τον Σεπτέμβριο του 2024. Αυτή η μείωση οφείλεται σε στρατηγικές όπως οι πωλήσεις ΜΕΔ σε επενδυτικά ταμεία και οι αναδιαρθρώσεις δανείων.
Το πρόβλημα, όμως, δεν έχει εκλείψει. Τα ΜΕΔ των νοικοκυριών ανέρχονται σε περίπου 923 εκατ. ευρώ, ήτοι 8,5% των συνολικών δανείων προς νοικοκυριά. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) συνεχίζουν να έχουν υψηλά ποσοστά ΜΕΔ, κυρίως λόγω της οικονομικής αναταραχής που προηγήθηκε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις έχει αυξηθεί σε 55,7%, υποδεικνύοντας ότι οι τράπεζες είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις απώλειες που σχετίζονται με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Διαφορετικές ταχύτατες
Όπως αναφέραμε η πορεία μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) από το τέλος του 2017 έως σήμερα παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις, Αναλυτικά, έχουν ως εξής:
Γεωργία, δασοκομία και αλιεία
31/12/2017: 177 εκατ. ευρώ
30/09/2024: 8,2 εκατ. ευρώ
Μείωση: 95,4%
Μεταποίηση
31/12/2017: 668 εκατ. ευρώ
30/09/2024: 25,05 εκατ. ευρώ
Μείωση: 96,3%
Κατασκευές
31/12/2017: 3,15 δισ. ευρώ
30/09/2024: 55,79 εκατ. ευρώ
Μείωση: 98,2%
Χονδρικό και λιανικό εμπόριο
31/12/2017: 1,88 δισ. ευρώ
30/09/2024: 139,3 εκατ. ευρώ
Μείωση: 92,6%
Ξενοδοχεία και εστίαση
31/12/2017: 691,54 εκατ. ευρώ
30/09/2024: 30,512 εκατ. ευρώ
Μείωση: 95,6%
Διαχείριση ακίνητης περιουσίας
31/12/2017: 1,51 δισ. ευρώ
30/09/2024: 74,370 εκατ. ευρώ
Μείωση: 95,1%
Φυσικά πρόσωπα
Τα ΜΕΔ των φυσικών προσώπων μειώθηκαν από 9,44 δισ. ευρώ στις 31/12/2017 σε 923,963 εκατ. ευρώ στις 30/09/2024, αντιπροσωπεύοντας μια μείωση 90,2%.
Συνοπτικά, όλοι οι κλάδοι παρουσίασαν σημαντική μείωση των ΜΕΔ, με ποσοστά που κυμαίνονται από 90% έως 98%. Ο κλάδος των κατασκευών είχε τη μεγαλύτερη μείωση με 98,2%. Τα ΜΕΔ σε φυσικά πρόσωπα, παρά τη σημαντική μείωση, εξακολουθούν να αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των συνολικών «κόκκινων» δανείων.
Οι προκλήσεις παραμένουν
Η Κύπρος έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από το 2017 μέχρι σήμερα. Οι στρατηγικές που έχουν εφαρμοστεί έχουν αποδώσει καρπούς, αλλά η διαχείριση των ΜΕΔ παραμένει κρίσιμη για τη διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας στο μέλλον.
Παρά την πρόοδο, τα ΜΕΔ παραμένουν ένας κίνδυνος για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Κύπρου και η συνεχής παρακολούθηση και διαχείριση των ΜΕΔ είναι απαραίτητη για την περαιτέρω βελτίωση της οικονομικής κατάστασης.
Η ανάγκη για αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης των ΜΕΔ παραμένει επιτακτική, καθώς οι τράπεζες πρέπει να συνεχίσουν να εστιάζουν στην αναδιάρθρωση και την αποπληρωμή των χρεών, όπως επισημαίνουν σε σειρά εκθέσεων και παρεμβάσεων για την Κύπρο η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Κύπρου και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σε αυτό το πλαίσιο παραμένει ζωτικός ο ρόλος των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων και η διατήρηση ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
