Η ενδεχόμενη επιδείνωση στην ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων του χρηματοοικονομικού τομέα, και κυρίως του δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων, συνεχίζει να αποτελεί πρόκληση, λόγω των αυξημένων δανειστικών επιτοκίων, παρά τις πρόσφατες μειώσεις, σε συνάρτηση με τις υψηλές τιμές και τη συνεπαγόμενη αυξημένη δυσκολία, κυρίως των ευάλωτων δανειοληπτών, για αποπληρωμές, προειδοποιεί η Κεντρική Τράπεζα στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Σημειώνεται, επίσης, ότι ο πλήρης αντίκτυπος των υψηλών τιμών και των αυξημένων δανειστικών επιτοκίων στη βιωσιμότητα και στην ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να εξυπηρετεί το χρέος του δύναται να μην έχει πλήρως αντικατοπτριστεί στο δανειακό χαρτοφυλάκιο των πιστωτικών ιδρυμάτων. Στον αντίποδα, η προβλεπόμενη σταθεροποίηση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας την περίοδο 2024-2026 σε σχετικά υψηλά επίπεδα, η δυναμική της αγοράς εργασίας, ο περιορισμός του πληθωρισμού, καθώς και η προληπτική αποταμίευση υποστηρίζουν την ανθεκτικότητα του εγχώριου ιδιωτικού τομέα.
Επαγρύπνηση
Παρά το ότι κατά το 2023, και μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ενδείξεις για επιδείνωση στους ισολογισμούς του χρηματοοικονομικού τομέα στο σύνολό του, απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί, τονίζεται.
Ειδικότερα, ο κίνδυνος ενδεχόμενης επιδείνωσης στην ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων των πιστωτικών ιδρυμάτων συγκεντρώνεται κυρίως στο δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, το οποίο αποτελεί ποσοστό που ανέρχεται στο 39% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού.
Τα δανειστικά επιτόκια στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα σημείωσαν αισθητή άνοδο κατά το 2022 και 2023, κυρίως λόγω του μεγάλου ποσοστού δανείων που συνδέονται με κυμαινόμενο επιτόκιο που έχει ως βάση είτε το επιτόκιο Euribor είτε το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ. Το αυξημένο κόστος δανεισμού, σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο των τιμών, περιορίζει την ικανότητα αποπληρωμής των δανειοληπτών, κυρίως αυτών που παρουσιάζουν αυξημένες ευπάθειες. Οι πιο πάνω εξελίξεις, σχολιάζει η Κεντρική, αυξάνουν τον πιστωτικό κίνδυνο στο δανειακό χαρτοφυλάκιο του τραπεζικού τομέα.
Ακίνητα και ΜΕΔ
Ταυτόχρονα, η μεγάλη έκθεση των πιστωτικών ιδρυμάτων στον τομέα των ακινήτων, ειδικότερα στο δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, τα καθιστά ευάλωτα σε τυχόν αρνητικές εξελίξεις στον εν λόγω τομέα. Συγκεκριμένα, ενδεχόμενη πτώση στις τιμές των ακινήτων αναμένεται να επηρεάσει την ικανότητα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο τομέα των ακινήτων να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Μια ενδεχόμενη αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) δύναται να ασκήσει πιέσεις στην κερδοφορία των πιστωτικών ιδρυμάτων, λόγω αυξημένων προβλέψεων, και να επηρεάσει μελλοντικά την κεφαλαιακή τους επάρκεια, καθώς και τη δυνατότητά τους να προσφέρουν νέο δανεισμό προς την οικονομία.
Ως εκ τούτου, η Κεντρική Τράπεζα καλεί τα πιστωτικά ιδρύματα να παρακολουθούν σε τακτή βάση τον πιστωτικό κίνδυνο στο δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, να προβαίνουν σε σωστή, έγκαιρη και γρήγορη χρήση των εργαλείων της αναδιάρθρωσης και επαναδιαπραγμάτευσης με στόχο την εξεύρεση της κατάλληλης βιώσιμης λύσης. Ταυτόχρονα, τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να συνεχίσουν να είναι προσεκτικά στις εγκρίσεις νέων χορηγήσεων, ώστε να διασφαλίζεται η ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη και κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Τέλος, αναμένεται ότι οι πρόσφατες τροποποιήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο για τις εκποιήσεις θα επιτρέψουν την αποτελεσματική εφαρμογή του πλαισίου εκποιήσεων, για σκοπούς διαχείρισης τόσο του κληροδοτημένου όγκου ΜΕΔ όσο και των πιθανών νέων ΜΕΔ.
Μείωση κινδύνων
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τις προκλήσεις που επικρατούσαν στο ευρύτερο μακροοικονομικό περιβάλλον κατά το 2023, η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου του τραπεζικού τομέα της Κύπρου δεν παρουσίασε επιδείνωση, αλλά βελτίωση. Η εν λόγω βελτίωση αντικατοπτρίζεται τόσο στη μείωση του δείκτη ΜΕΔ όσο και στη μείωση του ποσοστού των χορηγήσεων που φέρουν αυξημένο κίνδυνο αθέτησης και κατηγοριοποιούνται στο Στάδιο 2. Το 2023 το ποσοστό των χορηγήσεων που κατηγοριοποιούνταν στο Στάδιο 2 συνέχισε να παρουσιάζει μείωση, τόσο για τα δάνεια προς τα νοικοκυριά όσο και προς τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, στις 31 Δεκεμβρίου 2023, το 8% και το 11,9% των συνολικών δανείων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αντίστοιχα, κατηγοριοποιούνταν στο Στάδιο 2 (σε σύγκριση με 9,1% και 15,6% στις 31 Δεκεμβρίου 2022, αντίστοιχα)
Στο τέλος του 2023 ο δείκτης ΜΕΔ μειώθηκε στο 7,9%, καταγράφοντας βελτίωση σε σχέση με το τέλος του 2022 (9,4%) και φτάνοντας ιστορικά στα χαμηλότερα του επίπεδα μετά το 2014. Η βελτίωση στον δείκτη συνέχισε να βασίζεται κυρίως στη μείωση των επιπέδων ΜΕΔ των μεγαλύτερων πιστωτικών ιδρυμάτων.
Διαφορές και ΕΕΠ
«Ο δείκτης ΜΕΔ για τα μεγαλύτερα πιστωτικά ιδρύματα μειώθηκε στο 4,8%, ενώ για τα μικρότερα πιστωτικά ιδρύματα βρισκόταν στο 20,6%, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για επιτάχυνση στις προσπάθειες εξυγίανσης των ισολογισμών των μικρότερων πιστωτικών ιδρυμάτων», επισημαίνει η έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας.
Πρόσθετα, συνυπολογίζοντας τις ΜΕΔ που διαχειρίζονται οι Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων (ΕΕΠ), ο όγκος των ΜΕΔ που παραμένει στην οικονομία εξακολουθεί να είναι μεγάλος.
Με βάση τα παραπάνω η Κεντρική Τράπεζα καλεί τα πιστωτικά ιδρύματα να συνεχίσουν να εφαρμόζουν συνετές πολιτικές διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου και να προβαίνουν σε σωστή και έγκαιρη χρήση των εργαλείων της αναδιάρθρωσης και επαναδιαπραγμάτευσης με στόχο την εξεύρεση κατάλληλων και βιώσιμων λύσεων. Επιπλέον, τα μικρότερα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να επιταχύνουν τις προσπάθειες εξυγίανσης των δανειακών χαρτοφυλακίων τους, αφού ο όγκος ΜΕΧ που παρέμεινε στους ισολογισμούς τους κατά το 2023 ήταν σημαντικός ως ποσοστό του χαρτοφυλακίου τους.
