Πολλές φορές έχουμε ακούσει για την ανάγκη αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της οικονομίας, με κάποιες από τις προτάσεις, να αποτελούν απλά εκθέσεις ιδεών και κάποιες, όπως η προώθηση των επενδυτικών ταμείων και η προσέλκυση των εταιρειών τεχνολογίας, να υλοποιούνται.
Δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι, θα πρέπει να διασφαλίζουμε την ανταγωνιστικότητα των τομέων της οικονομίας οι οποίοι παραδοσιακά συνεισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας (για παράδειγμα το φορολογικό πλαίσιο που αφορά στις ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να διασφαλιστεί και να ενισχυθεί).
Όμως, είναι θεμιτό να εξετάσουμε κάθε τομέα ξεχωριστά, να δούμε τα δυνατά τους σημεία και τις αδυναμίες τους και να καθοριστεί συγκεκριμένη στρατηγική. Πολύ θετικό στοιχείο, τα ενισχυμένα κρατικά πλεονάσματα, μήπως όμως δημιουργούνται στρεβλώσεις;
Ο κατασκευαστικός τομέας ανέκαθεν αποτελεί ένα από τους κύριους αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας, όμως θα πρέπει να αναλογιστούμε αν η πορεία που ακολουθεί θα τον διατηρήσει από τη μία, βιώσιμο και από την άλλη, αν μπορεί να ανταποκριθεί και στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
Η πολιτεία πρέπει να διασφαλίζει για τους πολίτες τέσσερα βασικά πράγματα: τη στέγαση, την εκπαίδευση, την υγεία και καλό βιοτικό επίπεδο, κυρίως σε ότι αφορά στην καθημερινή τους ζωή.
Η πώληση ακινήτων σε ξένους φέρνει σημαντικά εισοδήματα στη χώρα, τόσο στο κράτος όσο και στις επιχειρήσεις, αλλά θα πρέπει να δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα κυρίως όταν μιλούμε για πολεοδομικό σχεδιασμό (φαίνεται να υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία αδειοδοτήσεων), αλλαγή των ζωνών που φημολογείται ότι θα επέλθει ενδεχομένως τους επόμενους μήνες και λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα μας είναι ημικατεχόμενο νησί με περιορισμένα αποθέματα γης.
Τα πιο πάνω, είναι συνυφασμένα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες όσον αφορά στη στέγαση, λόγω του αυξημένου κόστους. Για όλα υπάρχει ένα ισοζύγιο στη βάση του οποίου οι τιμές καθορίζονται σε λογικά επίπεδα, το θέμα είναι όμως αν υπήρξε κάποια σοβαρή μελέτη για το πως θα φτάσουμε σε αυτό το ισοζύγιο.
Επιπλέον θα πρέπει να υπάρξει συζήτηση για το πώς ενισχύονται οι Κύπριοι επιχειρηματίες και μισθωτοί σε σχέση με τα κίνητρα που δίνονται σε ξένους, τα οποία πολύ καλά παραχωρήθηκαν εφόσον είμαστε μια εξωγενής οικονομία. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, οποιαδήποτε κέρδη πραγματοποιούνται εντός της δημοκρατίας, θα πρέπει να φορολογούνται με τον ίδιο τρόπο για τους ντόπιους και ξένους επιχειρηματίες.
Την ίδια στιγμή θα πρέπει να αξιοποιηθεί το εργαλείο της φορολογικής μεταρρύθμισής για παραχώρηση πιστώσεων, κυρίως στην κατηγορία των πολιτών που συγκαταλέγονται στην λεγόμενη μεσαία τάξη, η οποία δεν ανήκει στην κατηγορία των πολιτών που δικαιούνται επιδόματα, αλλά η καθημερινή τους ζωή έχει γίνει ιδιαίτερα δύσκολη.
Φυσικά η αυτοματοποίηση και η απλούστευση των διαδικασιών (π.χ. ακόμα να υπάρξει επαρκής εξήγηση γιατί για ένα έργο, χρειάζεται πολεοδομική και άδεια οικοδομής, οι οποίες δεν ενοποιούνται), στις δημόσιες υπηρεσίες θα αναδείξει τις πραγματικές ανάγκες και θα μπορούν να υπάρξουν μειώσεις. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε τα πορίσματα των εκθέσεων ακόμα και αν αυτά πολιτικά δε μας αρέσουν.
Το διοικητικό κόστος για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες γίνεται μεγαλύτερο. Νέες ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες τις πιο πολλές φορές εφαρμόζονται οριζόντια ανεξαρτήτως μεγέθους και φύσης κάθε εθνικής οικονομίας, αλλαγές στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον όπως για παράδειγμα η επιβολή των κυρώσεων και των αντικυρώσεων λόγω Ουκρανίας και μια κρατική μηχανή, η οποία ακόμη ακολουθεί δαιδαλώδεις διαδικασίες, οδηγούν τις επιχειρήσεις σε αυξημένα σταθερά κόστη.
Ο τουρισμός συνεχίζει να προσφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Το ζητούμενο είναι να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί, να υπάρξει προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, να προσελκύσουμε τουρίστες υψηλότερης εισοδηματικής τάξης και να δούμε με ποιο τρόπο βρίσκουμε λύσεις στα θέματα της κλιματικής αλλαγής.
Ένας από τους τομείς, που αυτή τη στιγμή φαίνεται να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις και προβλήματα είναι αυτός των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο οποίος πλέον δε φιγουράρει στις πρώτες θέσεις σε ότι αφορά στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας.
Πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι διέρχεται μια περίοδος αναπροσαρμογής μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, όμως θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός σε ποιες νέες αγορές θα πρέπει να στοχεύσει. Και για να ανοίξουν αυτές οι αγορές στους επαγγελματίες του κλάδου, θα πρέπει πρώτα να υπάρξει πολιτική πρωτοβουλία.
Υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τους τομείς της γεωργίας και κτηνοτροφίας εφόσον σημαντικά προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας, όπως το κρασί, το λάδι, οι πατάτες και το χαλούμι, αναγνωρίζονται διεθνώς για την ποιότητά τους.
Αυτό που χρειάζεται, είναι η πιο συστηματική παρακολούθηση των αναγκών στα προϊόντα που παράγονται τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό και ο καθορισμός μιας ευέλικτης στρατηγικής με συνεχή παρακολούθηση.
Για να αλλάξει η παραγωγική βάση μιας οικονομίας πέραν του στρατηγικού σχεδιασμού και της δημιουργίας των υποδομών, θα πρέπει να υπάρχει και το ανάλογο εργατικό δυναμικό. Αυτό αρχίζει από την εκπαίδευση, με τη διασύνδεση της με την αγορά εργασίας (και ενδεχομένως αλλαγή κουλτούρας) σε συνδυασμό με την προσέλκυση ταλέντων από άλλες χώρες.
