Η κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία με όρους ευνοϊκούς για τη Ρωσία αναδεικνύεται ως η μεγαλύτερη απειλή για τα συμφέροντα της Ε.Ε το 2025 σύμφωνα με τα ευρήματα που προκύπτουν από την πρώτη πανευρωπαϊκή έρευνα που δημοσιεύεται σήμερα και αξιολογεί τριάντα πιθανά σενάρια κρίσεων και απειλών για την ΕΕ.
Ακολούθως στην έκθεση τονίζεται ότι η απομάκρυνση των ΗΠΑ από τις δεσμεύσεις ασφαλείας προς την Ευρώπη, υπό την πιθανή απομονωτική πολιτική της νέας διοίκησης Τραμπ, αξιολογείται ως εξίσου επικίνδυνη με ένα ρωσικό πυρηνικό χτύπημα, θέση η οποία δημιουργεί εύλογους προβληματισμούς σχετικά με την πιθανότητα αξίωσης στρατηγικής χειραφέτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τη διαιώνιση της στρατηγικής εξάρτησής της από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στην έρευνα συμμετείχαν 400 ειδικοί αναλυτές ευρωπαϊκής πολιτικής, κατατάσσοντας τα σενάρια αυτά με βάση την πιθανότητα εμφάνισής τους και τον πιθανό τους αντίκτυπο στην ασφάλεια, την οικονομία και την ενότητα της Ένωσης, με στόχο την παροχή στρατηγικής πρόβλεψης για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, τη συλλογή δεδομένων σχετικά με την ευθυγράμμιση της εξωτερικής πολιτικής εντός της ΕΕ και στη δυνατότητα συγκρίσεων μεταξύ των προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Η έκθεση με τίτλο «Παγκόσμιοι κίνδυνοι για την ΕΕ το 2025», η οποία διεξήχθη από το Robert Schuman Centre for Advanced Studies (RSCAS), του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου (EUI), σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUISS), την Trans European Policy Studies Association (TEPSA) και την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Μελετών Ασφάλειας (EISS), αποτελεί το πρώτο σύνολο δεδομένων σε επίπεδο ηπείρου σχετικά με τις αντιλήψεις των Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων για τους παγκόσμιους κινδύνους και έχει βασιστεί στο αντίστοιχο ”εργαλείο” που εφαρμόζεται από το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων των ΗΠΑ και φέρει τον τίτλο «Preventive Priorities Survey».
Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης έχουν ως εξής:
- Η κατάπαυση του πυρός με τους όρους της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί την κορυφαία απειλή για τα συμφέροντα της ΕΕ το 2025.
- Ο απομονωτισμός των ΗΠΑ είναι τόσο επικίνδυνος για την Ευρώπη όσο και ένα ρωσικό πυρηνικό χτύπημα.
- Η πυρηνική απειλή της Ρωσίας είναι ο λιγότερο πιθανός κίνδυνος, αλλά οι εμπειρογνώμονες προβλέπουν νέα ρωσική στρατιωτική δράση σε γειτονικά κράτη που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ.
- Ο υβριδικός πόλεμος ελλοχεύει: Η ΕΕ πρέπει να προετοιμαστεί για επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές το 2025. - Η Γεωργία απομακρύνεται: Η ΕΕ προετοιμάζεται για μια φιλορωσική κυβέρνηση στην Τιφλίδα.
- Αμφιβολίες για την επίτευξη ειρήνης στη Μέση Ανατολή: Μια διαρκής κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς είναι απίθανη το 2025.
Πιο αναλυτικά:
Η Ρωσία και η Ουκρανία στο επίκεντρο
Η Ουκρανία παραμένει κρίσιμη ως «ασπίδα» για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα, ιδιαίτερα μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας το 2022, που ανέτρεψε τη μεταψυχροπολεμική τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη.
Επτά από τους 30 μεγαλύτερους κινδύνους συνδέονται άμεσα με τη Ρωσία.
Η Γεωργία στο χείλος της απομάκρυνσης από την Ευρώπη
Μετά τις αμφισβητούμενες εκλογές του 2024 στη Γεωργία, αναμένεται η εγκαθίδρυση μιας φιλορωσικής κυβέρνησης. Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν αυτή την εξέλιξη ως το πιο πιθανό σενάριο υψηλού κινδύνου. Αντιθέτως, στη Μολδαβία, όπου η φιλοευρωπαία πρόεδρος Μάγια Σάντου εξελέγη το 2024, η πιθανότητα φιλορωσικής στροφής είναι σημαντικά μικρότερη. Ωστόσο, αν προκύψει ένα τέτοιο σενάριο, ο αντίκτυπος στην ΕΕ θα είναι μεγάλος.
Η πυρηνική απειλή και οι νέοι φόβοι
Παρότι η πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία αξιολογείται ως η χαμηλότερη από όλους τους κινδύνους, ο αντίκτυπός της θεωρείται τεράστιος. Η πυρηνική ρητορική της Ρωσίας έχει ήδη προκαλέσει ανησυχίες, αν και οι ειδικοί συμφωνούν ότι αποτελεί κυρίως μέσο εκφοβισμού.
Ωστόσο οι αναλυτές βλέπουν υψηλή πιθανότητα νέων ρωσικών στρατιωτικών ενεργειών σε μη-ΝΑΤΟϊκές γειτονικές χώρες.
ΗΠΑ και απομόνωση: Ένας κίνδυνος με παγκόσμιες συνέπειες
Η πιθανή απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από τις εγγυήσεις ασφαλείας προς τους ευρωπαίους συμμάχους τους θεωρείται εξίσου επικίνδυνη για την ΕΕ όσο και μια ρωσική πυρηνική επίθεση. Οι δηλώσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης ΗΠΑ-ΝΑΤΟ προκαλούν σοβαρές ανησυχίες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
ΗΠΑ-Κίνα-ΕΕ
Οι ειδικοί θεωρούν απίθανη μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας, παρά την αξιολόγηση της πιθανότητας μιας διασυνοριακής σύγκρουσης μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν ως μέτρια υψηλή και τις πιθανότητες κινεζικής επιθετικότητας στη Νότια Σινική Θάλασσα ως εξαιρετικά υψηλές. Αυτό υποδηλώνει την πεποίθηση ότι ακόμη και σε περίπτωση κινεζικής επιθετικότητας εναντίον συμμάχων των ΗΠΑ όπως η Ταϊβάν ή οι Φιλιππίνες, η κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται να μην λάβει αποφασιστική στάση για την υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή το 2025.
Ωστόσο, στην έκθεση επισημαίνεται ο μεγάλος αντίκτυπος που θα έχει μια πιθανή σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας στα συμφέροντα της ΕΕ, αντανακλώντας τη βαθιά επιρροή του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων στην παγκόσμια σταθερότητα, την ασφάλεια της ΕΕ και την οικονομική ευημερία.
Υβριδικός πόλεμος: Κυβερνοεπιθέσεις και υποδομές υπό απειλή
Οι κυβερνοεπιθέσεις και η πιθανότητα δολιοφθορών σε κρίσιμες υποδομές της ΕΕ κατατάσσονται επίσης στις κορυφαίες απειλές. Η αυξανόμενη δραστηριότητα χάκερ, κυβερνοεγκληματιών και κρατικών φορέων, ειδικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την ασφάλεια των μελών της ΕΕ.
Επιπλέον, επισημαίνεται ότι οι διαφορές στην ανθεκτικότητα των υποδομών και την ευαισθητοποίηση σε θέματα κυβερνοεγκλήματος μεταξύ των κρατών μελών είναι πιθανό να θέσουν σε αμφισβήτηση τη συνοχή της πολιτικής της ΕΕ.
Ειδική αναφορά γίνεται στις πιθανές επιθέσεις σε υποθαλάσσιες υποδομές, με τα κράτη της Βαλτικής να λαμβάνουν ήδη αυξημένα μέτρα προστασίας.
