Καταστροφικά για τη ζωή είναι τα ευρήματα έκθεσης της WWF σε συνεργασία με το Zoological Society of London (ZSL) με τις συνέπειες για τις κοινωνίες παγκοσμίως να είναι ακόμη και αμετάκλητες.
Για την αντιστροφή της κατάστασης ώστε να διατηρήσουμε έναν ζωντανό πλανήτη όπου οι άνθρωποι και η φύση ευημερούν, χρειαζόμαστε δράσεις που ανταποκρίνονται στην κλίμακα της πρόκλησης. Χρειαζόμαστε περισσότερες και πιο αποτελεσματικές προσπάθειες προστασίας, ενώ παράλληλα πρέπει να αντιμετωπίσουμε συστηματικά τα κύρια αίτια της απώλειας της φύσης. Αυτό θα απαιτήσει έναν πραγματικό μετασχηματισμό των συστημάτων τροφίμων, ενέργειας και χρηματοδότησης.
Η έκθεση "Ζωντανός Πλανήτης" που δημοσιεύεται κάθε 2 χρόνια δείχνει κατακόρυφη πτώση κατά 73% των πληθυσμών της άγριας ζωής (σπονδυλωτά) παγκοσμίως, με πιο έντονες μειώσεις στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (-95%), την Αφρική (-76%) και την Ασία-Ειρηνικό (60%).
Οι πληθυσμοί που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις είναι αυτοί των εσωτερικών υδάτων (-85%), ακολουθούμενοι από τα χερσαία (-69%) και τα θαλάσσια είδη (-56%).
Η έκθεση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα να ξεπεράσει ο πλανήτης ορισμένα κομβικά σημεία καμπής, κάτι που θα οδηγούσε σε αμετάκλητες συνέπειες που θα βιώσουν όλες οι κοινωνίες παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, όσες δεσμεύσεις έχουν αναληφθεί από κυβερνήσεις έχουν παρουσιάσει ανεπαρκή πρόοδο στο πεδίο.
Παρά το επείγον της κατάστασης, υπάρχει ακόμα ελπίδα
Όμως, σύμφωνα με την έκθεση, θα απαιτηθεί ένας ριζικός μετασχηματισμός συστημάτων. Βάση δίνεται στους μετασχηματισμούς του διατροφικού, ενεργειακού και χρηματοπιστωτικού συστήματος, για να επαναφέρουμε τον πλανήτη σε μια τροχιά επίτευξης των παγκόσμιων στόχων μέχρι το 2030. Οι δράσεις που θα αναληφθούν τα επόμενα 5 χρόνια θα καθορίσουν το μέλλον της ζωής στον πλανήτη μας.
Ολόκληρη η έκθεση
"Η φύση εκπέμπει SOS! Η βιοποικιλότητα συντηρεί τη ζωή μας και βρίσκεται στα θεμέλια των κοινωνιών μας. Όμως, όλοι οι δείκτες που μετρούν την κατάσταση της φύσης σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνουν μια σημαντική υποβάθμιση. Σύμφωνα με την έκθεση Ζωντανός Πλανήτης (Living Planet Report - LPR) 2024 του WWF, έχει σημειωθεί μια καταστροφική πτώση κατά 73% στο μέσο μέγεθος των παρακολουθούμενων πληθυσμών άγριας ζωής μέσα σε μόλις 50 χρόνια (1970-2020). Η έκθεση προειδοποιεί ότι, καθώς η Γη πλησιάζει προς επικίνδυνα σημεία καμπής που αποτελούν σοβαρές απειλές για την ανθρωπότητα, θα απαιτηθεί μια τεράστια συλλογική προσπάθεια κατά τα επόμενα πέντε χρόνια για την αντιμετώπιση των διπλών κρίσεων, του κλίματος και της φύσης.
Οι μειώσεις στους πληθυσμούς άγριας ζωής μπορούν να λειτουργήσουν ως προειδοποιητικοί δείκτες αυξανόμενου κινδύνου εξαφάνισης και πιθανής απώλειας υγιών οικοσυστημάτων. Όταν τα οικοσυστήματα χάνουν την ανθεκτικότητά τους, γίνονται πιο ευάλωτα σε επιπρόσθετες διαταραχές, και η έκθεση εξετάζει πώς οι δύο αλληλένδετες κρίσεις της απώλειας της φύσης και της κλιματικής αλλαγής ωθούν τον πλανήτη πιο κοντά σε επικίνδυνα και μη αναστρέψιμα σημεία καμπής.
Ο Πλανήτης πλησιάζει σε επικίνδυνα σημεία καμπής
Όταν οι σωρευτικές επιπτώσεις ξεπεράσουν ένα κατώφλι, οι μεταβολές γίνονται αυτοτροφοδοτούμενες, έχοντας ως αποτέλεσμα σημαντικές, συχνά απότομες και πιθανώς αμετάκλητες αλλαγές - ένα σημείο καμπής. Τα σημεία καμπής στη φύση παρατηρούνται όταν μεμονωμένες ή σωρευτικές πιέσεις, όπως η απώλεια βιοτόπων, η αλλαγή στη χρήση γης, η υπερ-καλλιέργεια ή η κλιματική αλλαγή ωθούν ένα σύστημα πέρα από ένα κρίσιμο κατώφλι.
Αποψίλωση του δάσους του Αμαζονίου
Το δάσος του Αμαζονίου φιλοξενεί περισσότερο από το 10% της παγκόσμιας χερσαίας βιοποικιλότητας, δεσμεύει 250-300 δις τόνους άνθρακα, ενώ αποτελεί το σπίτι για περισσότερους από 47 εκατ. ανθρώπους. Καθώς η κλιματική αλλαγή και η αποψίλωση έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της βροχόπτωσης, το δάσος μπορεί να φτάσει στο σημείο καμπής, οδηγώντας σε αμετάκλητες μεταβολές. Οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές για τη βιοποικιλότητα την πολιτιστική αξία, τα τοπικά και παγκόσμια καιρικά μοτίβα, την αγροτική παραγωγή και την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Μια αλλαγή τέτοιου μεγέθους θα επιτάχυνε την κλιματική αλλαγή παγκοσμίως.
Καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων
Στους ωκεανούς, υποθαλάσσια θερμά κύματα, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, οδηγούν σε υψηλότερες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας και προκαλούν μεγάλης κλίμακας αποχρωματισμό των κοραλλιογενών υφάλων. Η απώλεια οικοσυστημάτων με πλούσια βιοποικιλότητα, όπως ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος της Αυστραλίας, θα είχε σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Περίπου 330 εκατ. άνθρωποι εξαρτώνται άμεσα από τους υφάλους για την προστασία που προσφέρουν από τις καταιγίδες, καθώς και για την τροφή, το βιοπορισμό και άλλα οφέλη.
Υστερούμε έναντι των παγκόσμιων στόχων
Τα κράτη έχουν ήδη συμφωνήσει σε φιλόδοξους παγκόσμιους στόχους ώστε να ανακόψουν και να αναστρέψουν την απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος (με το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα), να περιορίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας στον 1,5ºC (με τη Συμφωνία του Παρισιού), και να εξαλείψουν τη φτώχεια (με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ). Όμως οι εθνικές δεσμεύσεις και οι πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στο πεδίο υπολείπονται κατά πολύ των απαραίτητων τομών που χρειάζεται να γίνουν για την επίτευξη των στόχων για το 2030, ώστε να αποφευχθούν επικίνδυνα σημεία καμπής.
Κοιτώντας μπροστά για ένα βιώσιμο μέλλον
Για να διατηρήσουμε έναν ζωντανό πλανήτη όπου οι άνθρωποι και η φύση ευημερούν, χρειαζόμαστε δράσεις που ανταποκρίνονται στην κλίμακα της πρόκλησης. Χρειαζόμαστε περισσότερες και πιο αποτελεσματικές προσπάθειες προστασίας, ενώ παράλληλα πρέπει να αντιμετωπίσουμε συστηματικά τα κύρια αίτια της απώλειας της φύσης. Αυτό θα απαιτήσει έναν πραγματικό μετασχηματισμό των συστημάτων τροφίμων, ενέργειας και χρηματοδότησης.
Μετασχηματισμός της προστασίας:
Οι προστατευόμενες περιοχές καλύπτουν επί του παρόντος το 16% των χερσαίων εκτάσεων του πλανήτη και το 8% των θαλασσών. Το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα Kunming-Montreal (GBF) ζητά την προστασία του 30% των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών έως το 2030, καθώς και την αποκατάσταση του 30% των υποβαθμισμένων περιοχών έως το 2030. Οι χώρες πρέπει να επεκτείνουν, να ενισχύσουν, να διασυνδέσουν και να χρηματοδοτήσουν κατάλληλα τα συστήματα προστατευόμενων περιοχών τους, ενώ παράλληλα να σέβονται τα δικαιώματα και τις ανάγκες των ανθρώπων. Οι πρωτοβουλίες προστασίας θα επιτύχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα μόνο εάν λαμβάνουν υπόψη τα δικαιώματα, τις ανάγκες και τις αξίες των αυτόχθονων λαών και των τοπικών κοινοτήτων. Η πιο αποτελεσματική προστασία εκτός των προστατευόμενων περιοχών είναι επίσης απαραίτητη.
Μετασχηματισμός του συστήματος τροφίμων:
Η παραγωγή τροφίμων είναι ένας από τους κύριους παράγοντες της παρακμής της φύσης: χρησιμοποιεί το 40% όλων των κατοικήσιμων εδαφών, είναι η κύρια αιτία απώλειας βιοτόπων, αντιπροσωπεύει το 70% της χρήσης νερού και ευθύνεται για πάνω από το 1/4 των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Απαιτείται συντονισμένη δράση: • για να έχει θετικό αντίκτυπο στη φύση η παραγωγή, ώστε να παρέχονται αρκετά τρόφιμα για όλους, ενώ παράλληλα να επιτρέπεται στη φύση να ευδοκιμεί • για τη μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων • για την αύξηση της οικονομικής υποστήριξης και την προώθηση της ορθής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της ανακατεύθυνσης των περιβαλλοντικά επιζήμιων επιδοτήσεων.
Μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος:
Ο τρόπος που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια είναι ο κύριος παράγοντας της κλιματικής αλλαγής. Πρέπει να μεταβούμε άμεσα από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ώστε να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο μισό έως το 2030 και να διατηρήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τον 1,5ºC. Την τελευταία δεκαετία, η ικανότητα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας παγκοσμίως έχει περίπου διπλασιαστεί και το κόστος για την αιολική, την ηλιακή ενέργεια και τις μπαταρίες έχει μειωθεί έως και κατά 85%. Αν και οι ενεργειακές τάσεις κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, ο ρυθμός και η κλίμακα δεν είναι ακόμη στα επίπεδα που πρέπει. Τα επόμενα πέντε χρόνια, πρέπει να τριπλασιάσουμε την ανανεώσιμη ενέργεια, να διπλασιάσουμε την ενεργειακή απόδοση, να ηλεκτροδοτήσουμε το 20-40% των ελαφρών οχημάτων και να εκσυγχρονίσουμε τα ενεργειακά δίκτυα για μια ενεργειακή μετάβαση που θα είναι γρήγορη, πράσινη και δίκαιη.
Μετασχηματισμός του χρηματοπιστωτικού συστήματος:
Η ανακατεύθυνση της χρηματοδότησης από τις επιβλαβείς δραστηριότητες προς επιχειρηματικά μοντέλα και δραστηριότητες που συμβάλλουν στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για τη φύση, το κλίμα και τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση ενός κατοικήσιμου και ακμάζοντος πλανήτη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάνω από το ήμισυ του ΑΕΠ (55%) - ή περίπου 58 τρισεκ. δολάρια - εξαρτάται σε μέτριο ή υψηλό βαθμό από τη φύση και τις υπηρεσίες της. Ωστόσο, το σημερινό οικονομικό μας σύστημα αποτιμά τη φύση σχεδόν στο μηδέν. Η χρηματοδότηση πράσινων δράσεων περιλαμβάνει την κινητοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη προστασία της φύσης και τον αντίκτυπο στο κλίμα σε κλίμακα, ενώ ο πράσινος μετασχηματισμός του συστήματος συνεπάγεται την ευθυγράμμιση των χρηματοπιστωτικών συστημάτων για την επίτευξη των στόχων της φύσης, του κλίματος και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι δεσμεύσεις δεν επαρκούν: Ελλειψη προόδου και ανεπαρκές πλαίσιο
Πάνω από τους μισούς Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) για το 2030 δεν θα επιτευχθούν, με την πρόοδο του 30% αυτών να παραμένη στάσιμη ή να επιδεινώνεται σε σχέση με το επίπεδο του 2015.
Οι εθνικές στρατηγικές και τα σχέδια δράσης για τη βιοποικιλότητα είναι ανεπαρκή και στερούνται οικονομικής και θεσμικής υποστήριξης.
Πηγή: thetoc.gr
