Μέτρα για την αντιμετώπιση της επισφαλούς φύσης του επαγγέλματός τους και δικαιότερες συνθήκες εργασίας διεκδικούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες δημοσιογράφοι σε όλη την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ) και η Εθνική Ένωση Δημοσιογράφων της Γαλλίας (SNJ-CGT) διοργάνωσαν με επιτυχία το δεύτερο σεμινάριο «Stand up for Journalism» στο Βισύ της Γαλλίας, στις 23 και 24 Ιανουαρίου 2025. Το εργαστήριο, με θέμα «Συλλογική διαπραγμάτευση για τους ελεύθερους επαγγελματίες δημοσιογράφους», συγκέντρωσε 36 εκπροσώπους συνδικάτων και δημοσιογράφους από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, περιλαμβανομένης και της Κύπρου. Την Ένωση Συντακτών της χώρας μας εκπροσώπησε στο σεμινάριο το μέλος της οργάνωσης Γιώργος Σαββινίδης.
Σε μια εποχή όπου οι ελεύθεροι επαγγελματίες δημοσιογράφοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού μιντιακού τοπίου, το εργαστήριο ανέδειξε σημαντικά ευρήματα για την κατάσταση του κλάδου. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στη Δανία, το 80% των ελεύθερων επαγγελματιών δημοσιογράφων επιλέγουν συνειδητά - και όχι εξ ανάγκης - αυτό το μοντέλο εργασίας, αν και αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις στις αμοιβές τους, οι οποίες δεν έχουν ακολουθήσει την αύξηση των μισθών των μόνιμων συναδέλφων τους.
Σημαντικό νομικό εργαλείο που παρέχει η Ε.Ε. είναι οι «Κατευθυντήριες γραμμές για τις συλλογικές συμβάσεις των αυτοαπασχολούμενων» (2022), οι οποίες αναγνωρίζουν για πρώτη φορά το δικαίωμα των freelancers στη συλλογική διαπραγμάτευση.
Παρουσιάστηκαν σημαντικά επιτεύγματα συλλογικών διαπραγματεύσεων από διάφορες χώρες. Στη Γαλλία, η SNJ- CGT πέτυχε αύξηση 2% μετά από δίμηνη απεργία, ενώ στο Βέλγιο, το ενιαίο μέτωπο μεταξύ μόνιμων και ελεύθερων επαγγελματιών δημοσιογράφων στη δημόσια ραδιοτηλεόραση RTBF οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις των συμβάσεων των ελεύθερων επαγγελματιών. Παράλληλα, το εργαστήριο ανέδειξε το «δανικό μοντέλο» ως παράδειγμα καλής πρακτικής, με χαρακτηριστικά όπως η ισχυρή οργάνωση και συλλογική δράση των συνδικάτων, η οικονομική υποστήριξη των συνδικαλιστικών μέτρων και η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ μισθωτών και freelancers.
Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν συγκεκριμένες ιδέες και στρατηγικές για την ενδυνάμωση των συνδικάτων, τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών και την προστασία των δικαιωμάτων των ελεύθερων επαγγελματιών δημοσιογράφων. Κάθε χώρα μπορεί να προσαρμόσει αυτές τις πρακτικές στις δικές της συνθήκες, δημιουργώντας ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο εργασιακό περιβάλλον για όλους τους δημοσιογράφους. Σε πολλές χώρες, της Κύπρου μη εξαιρουμένης, οι ελεύθεροι επαγγελματίες επιβαρύνονται με υψηλούς φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, κάτι που μειώνει ακόμη περισσότερο το καθαρό εισόδημά τους.
Τα συνδικάτα καλούνται να αναγνωρίσουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των ελεύθερων επαγγελματιών, να τους προσφέρουν επαρκή υποστήριξη και να δημιουργήσουν δομές που θα τους επιτρέψουν να συμμετέχουν ενεργά στις συλλογικές δράσεις. Παράλληλα, οι κυβερνήσεις πρέπει να θεσπίσουν ένα σαφές νομικό πλαίσιο που θα προστατεύει τα δικαιώματα των ελεύθερων επαγγελματιών και θα τους παρέχει πρόσβαση σε κοινωνική ασφάλιση και δίκαιη αμοιβή. Τέλος, οι εργοδότες πρέπει να αναγνωρίσουν την αξία της εργασίας των ελεύθερων επαγγελματιών και να συμμετέχουν σε ειλικρινείς διαπραγματεύσεις για τη βελτίωση των εργασιακών τους συνθηκών.
