Συνολικά 107 φυσικά και νομικά πρόσωπα έχουν εγγραφεί μέχρι σήμερα στο μητρώο της ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς για να μπορούν, νόμιμα, να εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα (όχι κατ' ανάγκη οικονομικά) και να επιδίδονται σε λόμπι. Τούτο είναι ένα απολύτως θεμιτό και αναγκαίο κομμάτι της διαδικασίας λήψης δημόσιων αποφάσεων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι, οι αποφάσεις που λαμβάνονται από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία και οι πολιτικές που υιοθετούνται αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Τα ονόματα των 107 προσώπων που δύνανται, μέχρι στιγμής, να επιδίδονται νόμιμα σε λόμπι είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Αρχής κατά της Διαφθοράς, όπως και οι τομείς δραστηριότητάς τους.
Η πρώτη εγγραφή στο μητρώο έγινε στις 2/2/2024 και η πιο πρόσφατη στις 16/10/2024. Στο μητρώο των λομπιστών περιλαμβάνονται πρόσωπα που ειδικεύονται σε οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και επιστημονικούς τομείς και μπορούν να προσφέρουν γνώση και εμπειρογνωμοσύνη. Το τελευταίο διάστημα αυξήθηκε η εγγραφή δικηγόρων και λογιστών στο μητρώο των λομπιστών.
Η δημιουργία του μητρώου προβλέπεται στο νόμο για τους λομπίστες που ανέλαβε να εφαρμόσει ως εποπτική αρχή η ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς. Με ανακοινώσεις Τύπου η Αρχή κατά της Διαφθοράς κάλεσε όσους και όσες προωθούν σήμερα, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και πίσω από κλειστές πόρτες, οικονομικά και άλλα συμφέροντα να εγγραφούν στο εν λόγω μητρώο και να αποκαλύψουν τα συμφέροντα που εκπροσωπούν, ειδάλλως, είναι παράνομοι.
Ο νόμος για τους λομπίστες στοχεύει στην πάταξη της διαφθοράς και της διαπλοκής στην πολιτική ζωή του τόπου, είναι ιδιαίτερα αυστηρός και απαγορεύει ρητά στους αιρετούς και κρατικούς αξιωματούχους, όπως και στους υπαλλήλους του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα να συναντούν λομπίστες που δεν είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο.
Τα συμφέροντα
Η δράση των λομπιστών όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε καμία σχέση με τη διαφάνεια και δεν ελεγχόταν. Οι λομπίστες προωθούσαν ανενόχλητοι διάφορα ιδιωτικά συμφέροντα πίσω από κλειστές πόρτες αξιωματούχων, κοινοβουλευτικών κομμάτων, βουλευτών, δημόσιων υπαλλήλων… Με την πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας, την 1/3/ 2024, οι κάθε λογής λομπίστες, δημόσιοι υπάλληλοι και αξιωματούχοι είναι, πλέον, υπόλογοι στην Αρχή κατά της Διαφθοράς.
Οι λομπίστες με την εγγραφή τους στο μητρώο είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν την Αρχή κατά της Διαφθοράς για τα συμφέροντα που προωθούν, οικονομικά ή άλλως πως, καθώς και για το περιεχόμενο των συναντήσεων που πραγματοποιούν με κρατικούς και αιρετούς αξιωματούχους (βουλευτές και δημάρχους) ή και με λειτουργούς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Αυτή η ενημέρωση προς την Αρχή κατά της Διαφθοράς γίνεται γραπτώς, κάθε έξι μήνες, και συγκεκριμένα κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του μηνός Μαρτίου και κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του μηνός Σεπτεμβρίου. Μέχρι χθες ενώπιον της Αρχή κατά της Διαφθοράς είχαν φτάσει σχεδόν 40 τέτοιες ενημερωτικές εκθέσεις από λομπίστες. Την ίδια υποχρέωση υπέχουν και οι αξιωματούχοι και τα μέλη της δημόσιας υπηρεσίας που συναντούν λομπίστες. Συγκεκριμένα, οφείλουν σε διάστημα δύο μηνών από τη συνάντησή τους με λομπίστα να ενημερώσουν σχετικά την Αρχή κατά της Διαφθοράς.
Οι δηλώσεις και ο έλεγχος
Με βάση τα έντυπα που ετοίμασε η Αρχή κατά της Διαφθοράς, συμπληρώνεται ξεχωριστό έντυπο όταν ο λομπίστας είναι φυσικό πρόσωπο και διαφορετικό όταν τον ρόλο του λομπίστα αναλαμβάνει νομικό πρόσωπο.
Συγκεκριμένα, το έντυπο που είναι υποχρεωμένοι να καταθέτουν οι λομπίστες στην Αρχή κατά της Διαφθοράς θα πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία όταν αφορά φυσικά πρόσωπα:
- Τα στοιχεία του προσώπου (νομικού ή φυσικού) για λογαριασμό του οποίου ανέλαβε να προωθήσει τα συμφέροντά του.
- Τα ονόματα των αξιωματούχων ή και μελών κρατικής υπηρεσίας ή και μελών του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή και συμβούλων αξιωματούχων τους οποίους συνάντησε.
- Τον χρόνο και τον τόπο στον οποίο έλαβαν χώρα οι συναντήσεις και επικοινωνίες με τα πιο πάνω πρόσωπα.
- Ποιο ήταν το αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπούσαν αυτές οι συναντήσεις.
Στις περιπτώσεις που τον ρόλο του λομπίστα αναλαμβάνουν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, στην Αρχή κατά της Διαφθοράς δηλώνονται πρόσθετα, τα στοιχεία των φυσικών προσώπων που έχουν εμπλακεί για λογαριασμό αυτών των νομικών προσώπων καθώς και ο τόπος διαμονής των βασικών μετόχων.
Από την πλευρά τους, οι κρατικοί και αιρετοί αξιωματούχοι όπως και οι δημόσιοι λειτουργοί που συναντούν λομπίστες, είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν πρακτικό με όλα τα παραπάνω στοιχεία. Μπορούν να αρνηθούν συνάντηση με λομπίστες καθώς ο νόμος δεν τους υποχρεώνει να αποδεχθούν τέτοια συνάντηση.
Η Αρχή κατά της Διαφθοράς, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ελέγχει κατά πόσο συμφωνούν μεταξύ τους οι αναφορές που υποβάλλονται ενώπιόν της από λομπίστες, με τα έντυπα επικοινωνίας που υποβάλλονται από αξιωματούχους και δημόσιους λειτουργούς που είχαν συναντήσεις με τους λομπίστες.
Ποινές φυλάκισης σε λομπίστες και αξιωματούχους
Ο νόμος που διέπει τον έλεγχο των λομπιστών προβλέπει ποινές φυλάκισης για τα πρόσωπα που θα επιχειρήσουν να αποφύγουν τους ελέγχους ή αποκρύψουν στοιχεία για τα συμφέροντα που εκπροσωπούν ή προσπαθήσουν να παραπλανήσουν την Αρχή κατά της Διαφθοράς. Συγκεκριμένα, προβλέπονται τα εξής:
1 Πρόσωπο το οποίο υπέχει υποχρέωση εγγραφής στο μητρώο εγγραφής λομπιστών και εμπλέκεται σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων χωρίς να είναι εγγεγραμμένο σε αυτό, είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €10.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.
2 Πρόσωπο που εξασφαλίζει εγγραφή στο μητρώο εγγραφής λομπιστών με ψευδείς παραστάσεις είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €30.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.
3 Λομπίστας που παραλείπει να υποβάλει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς αναφορά για τα συμφέροντα που εκπροσωπεί και για τις συναντήσεις που είχε με αξιωματούχους και δημόσιους λειτουργούς, είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.
4 Λομπίστας που καταθέτει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς παραπλανητική αναφορά για τις δραστηριότητες και τα συμφέροντα που εκπροσωπεί είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €20.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.
5 Αξιωματούχος, μέλος κρατικής υπηρεσίας ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή σύμβουλος αξιωματούχου που παραλείπει να συμπληρώσει έντυπο επικοινωνίας με το οποίο θα ενημερώνεται η Αρχή κατά της Διαφθοράς για το περιεχόμενο των συναντήσεων με λομπίστες, είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.
6 Ο νόμος παρέχει την εξουσία στην Αρχή κατά της Διαφθοράς να επιβάλλει, ανάλογα με την παράβαση, διοικητικό πρόστιμο μέχρι €100.000 και να ανακαλεί την εγγραφή προσώπου από το μητρώο λομπιστών.
