Το πρόσωπο του Θεού είναι που είδε σε ένα παιδί με νοητική και σωματική υστέρηση ο διάσημος ζωγράφος της Αναγέννησης Αντρέα Μαντένια. Αυτό μας καταδεικνύει ο πίνακας του «Η Παρθένος και το βρέφος», όπου ο αυστηρά ρεαλιστής του ιταλικού Quattrocento (15ου αι.) επέλεξε να χρησιμοποιήσει ένα μικρό αγόρι με σύνδρομο Down ως πρότυπο για τον Χριστό. Κι αυτό σε μία εποχή που οι περισσότεροι θα προτιμούσαν να κρύψουν ή να αφήσουν να πεθάνουν άτομα αυτής της ομάδας. Τη λεπτομέρεια από τον πίνακα, ο οποίος χρονολογείται γύρω στο 1460, μας την περιγράφει ο Μίμης Σοφοκλέους, αφού την επέλεξε να κοσμήσει το εξώφυλλο του λευκώματος για την ιστορική διαδρομή 50 χρόνων του Ιδρύματος «Θεοτόκος». Ως εκδότης και επιμελητής του τόμου νιώθει περήφανος για την επιλογή του και απόλυτα πεπεισμένος ότι τίποτα άλλο στον κόσμο δεν θα μπορούσε να παραπέμψει στο όραμα που υπηρετεί από το 1969 το Ίδρυμα που ίδρυσε ο γιατρός Αμερίκος Αργυρίου (1924-2020). Ο «γιατρός της Κύπρου», όπως έγινε γνωστός.
Το λεύκωμα, το οποίο περιλαμβάνει κείμενα και φωτογραφίες εποχής και διάφορα άλλα ντοκουμέντα, κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες και θα παρουσιαστεί επίσημα την προσεχή Τετάρτη 4 Νοεμβρίου στο Παττίχειο θέατρο στη Λεμεσό, σε μια εκδήλωση με τον τίτλο «ΤΟ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΞΕΔΙΠΛΩΝΕΙ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ». Με αφορμή το γεγονός αυτό, μιλούν σήμερα στον «Π» για το Ίδρυμα και την ιστορία του η ομάδα που εργάστηκε για την εκπόνηση του τόμου: Αλέκος Ορουντιώτης (Πρόεδρος Δ. Σ. «Θεοτόκος»), Θωμάς Κατσιώνης (Γενικός Διευθυντής), Αργύρης Αργυρίου (Πρόεδρος Κέντρου Προληπτικής Ιατρικής) και Μίμης Σοφοκλέους (εκδότης, διευθυντής Ιστορικού Αρχείου Λεμεσού).
Ο τόμος για την ιστορική διαδρομή 50 χρόνων του Ιδρύματος «Θεοτόκος» θα παρουσιαστεί την προσεχή Τετάρτη (20.30) στο Παττίχειο θέατρο, στη Λεμεσό. Στο εξώφυλλο λεπτομέρεια από τον πίνακα του Αντρέα Μαντένια, όπου ο αναγεννησιακός ζωγράφος παρουσιάζει ένα μικρό αγόρι με σύνδρομο Down ως πρότυπο για τον Χριστό.
Το «Θεοτόκος» στα πρώτα χρόνια και στη συνέχεια.
Επιτυχία πολλών
«Σήμερα προβάλλουμε το σύνθημα των 50στών γενεθλίων του Ιδρύματος, ‘Μαζί κινούμε και πετυχαίνουμε περισσότερα’, θέλοντας να τονίσουμε ότι το ‘Θεοτόκος’ μεγάλωσε και πέτυχε τόσα πολλά σε όλη αυτή την πορεία των 50χρόνων, διότι σ΄ αυτή την πορεία μισού αιώνα ζωής συνεργάστηκαν και έδρασαν μαζί πολλά άτομα και φορείς», δήλωσε στον «Π» ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αλέκος Ορουντιώτης, εξηγώντας ότι το κάθε άτομο, αλλά και ο κάθε φορέας, έδωσε τη δική του βοήθεια και συμβολή, με τον δικό του τρόπο κι από τη δική του θέση, μέσα στην κοινωνία. «Γιορτάζοντας τα 50χρονα του Ιδρύματος τιμούμε συγχρόνως και το όραμα του γιατρού Αμερίκου Αργυρίου, ο οποίος επιθυμώντας να συμβάλει στην αντιμετώπιση του μεγάλου και κοινωνικού προβλήματος της νοητικής αναπηρίας, ίδρυσε το 1969 το ‘Θεοτόκος’», πρόσθεσε. «Με την πάροδο των χρόνων, το Ίδρυμα μετεξελίχθηκε, και από ένα μικρό σπιτάκι, στο οποίο στεγάζονταν 8 παιδιά, έγινε ένας σύγχρονος οργανισμός με πολλαπλές υπηρεσίες, σεβαστός από το σύνολο της κοινωνίας μας. Το ‘Θεοτόκος’ γράφει την ιστορία του ως ένα Ίδρυμα παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών σε ανθρώπους με νοητική αναπηρία, ή και πολλαπλές αναπηρίες, μέσω προγραμμάτων πρώιμης παιδικής παρέμβασης, ειδικής εκπαίδευσης, ημερήσιας φροντίδας και απασχόλησης, διαβίωσης, καθώς και προγράμματος τέχνης. Όμως, η προσφορά του ‘Θεοτόκος’ δεν σταματά εδώ. Είμαστε βέβαιοι ότι, μαζί στο προσεχές μέλλον, θα πετύχουμε πολύ περισσότερα».
«Με την πάροδο των χρόνων, το Ίδρυμα μετεξελίχθηκε, και από ένα μικρό σπιτάκι, στο οποίο στεγάζονταν 8 παιδιά, έγινε ένας σύγχρονος οργανισμός με πολλαπλές υπηρεσίες, σεβαστός από το σύνολο της κοινωνίας μας», αναφέρει στον «Π» ο Αλέκος Ορουντιώτης.
Θωμάς Κατσιώνης: Πρόβλημα της κοινωνίας η αναπηρία
«Το Ίδρυμα ιδρύθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία οι υπηρεσίες τέτοιας μορφής, όπως τις ανάφερε ο κ. Ορουντιώτης, τόσο από την πλευρά της Πολιτείας όσο και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ήταν σχεδόν ανύπαρκτες μέσα στα πλαίσια της κυπριακής κοινωνίας, η οποία μάλιστα δεν τολμούσε να αποδεχτεί, πόσο μάλλον να αγκαλιάσει, το διαφορετικό», μας ανάφερε από την πλευρά του ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος, Θωμάς Κατσιώνης. Την ίδια ώρα τόνισε τη βασική αρχή που ακολουθούν: κάθε άνθρωπος - με ή χωρίς αναπηρίες - είναι ελεύθερος και ίσος στην εγγενή αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. «Η αρχή μας αυτή, που έγινε δεσμευτική και για την Κύπρο από το 2007, βρίσκεται κατοχυρωμένη και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Η εν λόγω Σύμβαση και το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο κυρώθηκαν το 2011 από την Βουλή των Αντιπροσώπων και τέθηκαν σε ισχύ και στην Κύπρο. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών απαιτεί τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της αυτοδιάθεσης και των ίσων ευκαιριών».
Σε ερώτησή μας πώς προσεγγίζουν το θέμα των «ίσων ευκαιριών» για τα άτομα με αναπηρίες, ο κ. Κατσιώνης είπε ότι «ένταξη και συμμετοχή σημαίνει ενεργός συμμετοχή στην κοινωνία και μάλιστα με διασφαλισμένα όλα τα αστικά δικαιώματα. Η κοινωνική εικόνα της αναπηρίας που παρουσιάζει η Σύμβαση των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αποχαιρετά το ιατρικό μοντέλο, το οποίο για πολλές δεκαετίες καθόριζε την ζωή των ενδιαφερόμενων. Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας, σε αντίθεση με το ιατρικό-ατομικό μοντέλο, αντιλαμβάνεται την αναπηρία όχι ως χαρακτηριστικό του ατόμου, αλλά ως αποτέλεσμα της σχέσης του ατόμου με το περιβάλλον του, ως ‘κοινωνική κατασκευή’. Θεωρεί το ζήτημα κυρίως ως πρόβλημα που δημιουργείται από την κοινωνία και βασικά ως θέμα πλήρους ένταξης των ατόμων στην κοινωνία». Ο κ. Κατσιώνης συμφώνησε μαζί μας, ότι στις μέρες μας άτομα με νοητική αναπηρία συνεχίζουν ακόμα να είναι μια ομάδα ατόμων που με ποικίλους αλλά και συγκεκριμένους τρόπους παρεμποδίζονται στην κοινωνία μας, «γι’ αυτό ως Ίδρυμα ‘Θεοτόκος’ τους στηρίζουμε στο δρόμο τους προς την κοινωνική ένταξη, ακολουθώντας μια πρακτική διασφάλισης ότι κανείς δεν μένει πίσω.
Το πρώτο οίκημα στην οδό Μακρυγιάννη στη Λεμεσό. Δωρεά του μ. Χριστόδουλου Ιωάννου.
Μίμης Σοφοκλέους: «Ιστορία για όλους»
Για τον τόμο που θα παρουσιαστεί στην εκδήλωση της προσεχούς Τρίτης, μας μίλησε ο εκδότης – επιμελητής του Μίμης Σοφοκλέους, και Διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου Λεμεσού: «Ικανοποιείται ένα αίτημα των ημερών μας, το οποίο επιτάσσει ‘Ιστορία για όλους’, εν προκειμένω η ιστορία ενός οργανισμού, όπως το Ίδρυμα ‘Θεοτόκος’. Γιατί ξέρετε, η Ιστορία της Κύπρου δεν είναι μόνο τα πολιτικά γεγονότα, οι πόλεμοι και οι καταστροφές, ο όρος ‘Ιστορία’ έχει διευρυνθεί πια ώστε να μπορέσει να χωρέσει και τους άλλους αγώνες που δίνει ο καθημερινός άνθρωπος. Ο τόμος αυτός περιέχει την ιστορική εξέλιξη του Οργανισμού, με βάση εξειδικευμένα κεφάλαια όπου το καθένα ξεχωριστά, τοποθετεί την ιστορία του ‘Θεοτόκος’ στον κάθε συγκεκριμένο θεματικό χώρο από όπου έχει προσφέρει έως τώρα τις πολύτιμές του υπηρεσίες στην κοινωνία μας. Παράλληλα, το βιβλίο αυτό μέσα από ειδικά κεφάλαια παρουσιάζει μια σημαντική πτυχή του Ιδρύματος. Στην επιστημονικοποίηση των υπηρεσιών που προσφέρονται στα άτομα με αναπηρίες. Όντως, ακόμα και ο όρoς ‘καθυστερημένα παιδιά’, που ήταν, ατυχώς, παραδεκτός τη δεκαετία του 1960 - θα τον βρείτε σε παλιά άρθρα από εφημερίδες σε σελίδες του τόμου, σήμερα έχει βρει τις σωστές του διαστάσεις, αφού όλοι οι άνθρωποι είναι με ‘μαθησιακές δυσκολίες’, ‘ειδικά ταλέντα’ και ‘ειδικές διαθέσεις’. Έτσι, έχει διευρυνθεί ο ρόλος Ιδρυμάτων όπως το «Θεοτόκος» συνδυάζοντας την αγάπη, το μεράκι και το ‘ευ υπηρετείν’, με τον επιστημονικό λόγο, την Τέχνη, και γενικά με κάθε τι που δίνει ευκαιρίες στα άτομα κάθε υφής, ηλικίας και κοινωνικής θέσης να αναπτυχθούν περαιτέρω».
Οι πρωτοπόροι που το 1969 ξεκίνησαν το δρόμο που σήμερα έφτασε στον μισό αιώνα ζωής: Χριστόδουλος Μέσης, Δρ Αμερίκος Αργυρίου, Ανδρέας Χριστοφίδης, Γιάγκος Βαρνάβας, Ανθούλα Θεοφίλου, Ρίκκος Μιχαηλίδης και Ανδρέας Γεωργιάδης.
Ο Αμερίκος Αργυρίου μέσα από τα μάτια του γιου του Αργύρη Αργυρίου
Το ίδρυμα Θεοτόκος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ιδρυτή του, τον πρωτοπόρο γιατρό και άνθρωπο Αμερίκο Αργυρίου. Ο «γιατρός της Κύπρου», όπως τον αποκαλούσαν, μας άφησε πλήρης ημερών τον περασμένο Φεβρουάριο. «Ο πατέρας μου υπήρξε ανθρωπιστής, οραματιστής, δημοκράτης, σοσιαλιστής, ιδεολόγος επιστήμονας, γιατρός, οικογενειάρχης, πατριώτης, πρωτοπόρος, γενναιόψυχος», ανάφερε ο γιος του, επίσης παιδίατρος, Δρ. Αργύρης Αργυρίου, ο οποίος τον διαδέχθηκε στην προεδρία του διοικητικού συμβουλίου του Κέντρου Προληπτικής Ιατρικής, συνεχίζοντας παράλληλα να είναι στην ηγετική ομάδα του Ιδρύματος «Θεοτόκος». «Εντόπισε τα ιατρικά προβλήματα της κοινωνίας», πρόσθεσε, «πήγε κόντρα στους καιρούς και τις συνήθειες και λειτούργησε για το καλό μιας μερίδας της κοινωνίας μας προς την οποία όλοι έπρεπε να δείξουμε αλληλεγγύη, εκεί που προηγουμένως υπήρχε αποστροφή».
Ο γιατρός Αμερίκος Αργυρίου (1924-2020). Ο «γιατρός της Κύπρου», όπως έγινε γνωστός.
Δρ Αργύρης Αργυρίου και δρ Αμερίκος Αργυρίου.
«Την άμαξα μπροστά από τα άλογα»
«Για την ίδρυση του «Θεοτόκος» το 1969 θα σας πω μόνο δύο λόγια και αυτά τα λέω τώρα που ζω σαν καλά εργαζόμενος παιδίατρος και μπορώ να συγκρίνω, αν και οι εποχές ήταν άλλες, ίσως όμως να ήταν και δυσκολότερες. Πώς μπόρεσε να βρει τον χρόνο όχι μόνο να ιδρύσει, αλλά και να σηκώσει και όλο το βάρος του τεράστιου αυτού έργου. Αυτό δείχνει πως ο άνθρωπος μπορεί να εκπληρώνει τους στόχους του, φτάνει να το πιστεύει και να αγωνίζεται. Σχεδόν 20 χρόνια μετά ιδρύει το ‘Κέντρο Πρόληψης Πνευματικής Καθυστέρησης’ που αργότερα μετονομάσθηκε σε ‘Κέντρο Προληπτικής Παιδιατρικής’. Δεύτερο πετυχημένο εγχείρημα, και αυτό χάρη στο όραμα, όλους τους αγώνες, το πείσμα, μα πάνω από όλα την αποδοχή που είχε, όχι μόνο από όλους τους συναδέλφους του, αλλά και από ολόκληρη την κοινωνία ιδίως της Λεμεσού. Επειδή αρχικά συμμετείχα ως μέλος, ενώ μετέπειτα είχα την τιμή να τον διαδεχθώ στην προεδρία, θυμάμαι χαρακτηριστικά τους αγώνες του για οικονομική ενίσχυση του Κέντρου, που ιδρύθηκε με την παντελή απουσία της Κυβέρνησης. Αποτάθηκε αρχικά σε εκατόν Λεμεσιανούς που του έδιναν είκοσι λίρες μηνιαίως για δύο χρόνια. Το δεύτερο που θυμάμαι είναι η βοήθεια από τον τότε ηγούμενο Κύκκου και σήμερα Πανιερώτατο Μητροπολίτη Κύκκκου και Τηλληρίας Νικηφόρο. Μαζί πήγαμε στη Mονή και θυμάμαι πόσο εύκολα τον έπεισε να μας βοηθήσει. Έτσι άρχισε το τρίτο του εγχείρημα και πάλι απουσία της Κυβέρνησης. Το ‘Ανιχνευτικό Πρόγραμμα Ακοής Νεογνών’. Έβαζε πάντοτε την άμαξα μπροστά από τα άλογα. Αυτό ήταν χαρακτηριστικό της εμμονής του να πετύχει κάτι που θεωρούσε σωστό και αναγκαίο».
