Η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην ευρωζώνη αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα για την οικονομική σταθερότητα και την υγεία του τραπεζικού συστήματος. Τα ΜΕΔ, δηλαδή τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για τουλάχιστον 90 ημέρες, επηρεάζουν αρνητικά την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και την ικανότητά τους να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.
Μετά την οικονομική κρίση του 2008, τα ΜΕΔ αυξήθηκαν σημαντικά σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου όπως η χώρα μας, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Παρά τις προσπάθειες των τελευταίων ετών, τα επίπεδα των ΜΕΔ παραμένουν υψηλά σε ορισμένες περιοχές, αν και έχουν σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις.
Tο ποσοστό των ΜΕΔ στην ευρωζώνη ήταν το δεύτερο τρίμηνο του 2024 1,92%, (αυξημένο σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα, αντανακλώντας τις συνεχιζόμενες οικονομικές προκλήσεις και τις προσαρμογές στον χρηματοπιστωτικό τομέα), αλλά σημαντικά χαμηλότερα από το 6,5% το 2014. Αυτή η μεγάλη μείωση την τελευταία δεκαετία οφείλεται σε μια σειρά από παράγοντες, όπως η οικονομική ανάκαμψη, οι μεταρρυθμίσεις στο τραπεζικό σύστημα και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν για την αντιμετώπιση των ΜΕΔ.
Στρατηγικές διαχείρισης των ΜΕΔ
Οι στρατηγικές για τη διαχείριση των ΜΕΔ περιλαμβάνουν τόσο προληπτικά όσο και διορθωτικά μέτρα. Ας δούμε μερικές από τις κύριες προσεγγίσεις:
1. Ενίσχυση της εποπτείας και των κανονισμών: Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν ενισχύσει την εποπτεία των τραπεζών και έχουν εισαγάγει αυστηρότερους κανονισμούς για την αναγνώριση και τη διαχείριση των ΜΕΔ. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει θέσει συγκεκριμένους στόχους για τη μείωση των ΜΕΔ και παρακολουθεί στενά την πρόοδο των τραπεζών.
2. Δημιουργία εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (AMC): Πολλές χώρες έχουν δημιουργήσει AMC για να απορροφήσουν τα ΜΕΔ από τους ισολογισμούς των τραπεζών. Αυτές οι εταιρείες αγοράζουν τα ΜΕΔ σε μειωμένες τιμές και στη συνέχεια προσπαθούν να τα διαχειριστούν ή να τα πωλήσουν.
3. Αναδιάρθρωση δανείων: Οι τράπεζες προσπαθούν να αναδιαρθρώσουν τα προβληματικά δάνεια μέσω διαπραγματεύσεων με τους δανειολήπτες. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου, τη μείωση των επιτοκίων ή την παροχή περιόδων χάριτος.
4. Πώληση ΜΕΔ σε επενδυτές: Οι τράπεζες πωλούν πακέτα ΜΕΔ σε επενδυτές, όπως hedge funds και private equity, που ειδικεύονται στη διαχείριση προβληματικών περιουσιακών στοιχείων. Αυτή η πρακτική έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια.
Προκλήσεις και προοπτικές
Παρά τις προόδους, η διαχείριση των ΜΕΔ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως α) η οικονομική αβεβαιότητα (γεωπολιτικές εντάσεις), β) νομικά και δικαστικά εμπόδια (σε ορισμένες χώρες, τα νομικά και δικαστικά συστήματα είναι αργά και αναποτελεσματικά, καθιστώντας δύσκολη την ταχεία εκκαθάριση των ΜΕΔ) και διαρθρωτικές αδυναμίες (οι διαρθρωτικές αδυναμίες σε ορισμένες οικονομίες της ευρωζώνης, όπως η υψηλή ανεργία και η χαμηλή ανάπτυξη, δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση των ΜΕΔ).
Η διαχείριση των ΜΕΔ στην ευρωζώνη έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα για την οικονομική σταθερότητα. Οι ευρωπαϊκές αρχές και οι τράπεζες συνεχίζουν να εργάζονται για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος μέσω μιας σειράς στρατηγικών και πολιτικών. Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των τραπεζών να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τις προτεινόμενες λύσεις.
Οι εταιρείες διαχείρισης
Η εμπειρία από την ευρωζώνη δείχνει τη μεγάλη σημασία των Εταιρειών Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Management Companies - AMCs), οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην ευρωζώνη.
Οι AMCs είναι ειδικές εταιρείες που δημιουργούνται για να απορροφήσουν και να διαχειριστούν τα προβληματικά δάνεια από τους ισολογισμούς των τραπεζών. Αυτές οι εταιρείες αγοράζουν τα ΜΕΔ σε μειωμένες τιμές και στη συνέχεια προσπαθούν να τα αναδιαρθρώσουν, να τα πωλήσουν ή να τα διαχειριστούν με άλλους τρόπους. Η αγορά των ΜΕΔ επιτρέπει στις τράπεζες να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους και να βελτιώσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια.
Μετά την απορρόφηση των ΜΕΔ, οι AMCs αναλαμβάνουν την αναδιάρθρωση των δανείων, προσπαθώντας να βρουν βιώσιμες λύσεις για τους δανειολήπτες. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου, τη μείωση των επιτοκίων ή άλλες μορφές αναδιάρθρωσης. Οι AMCs μπορούν να πωλήσουν τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτήσει, είτε σε επενδυτές είτε μέσω δημοπρασιών. Αυτό βοηθά στην ανάκτηση μέρους των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί.
Με την απομάκρυνση των ΜΕΔ από τους ισολογισμούς των τραπεζών, αυτές μπορούν να βελτιώσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια και να επικεντρωθούν στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Οι AMCs διαθέτουν την εξειδίκευση και τους πόρους για να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα προβληματικά δάνεια, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο για τις τράπεζες να κάνουν εσωτερικά. Με τη μείωση των ΜΕΔ, μειώνεται και ο συστημικός κίνδυνος για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία συνολικά.
Η αποτελεσματικότητα των AMCs εξαρτάται από την ικανότητά τους να διαχειριστούν και να πωλήσουν τα περιουσιακά στοιχεία σε εύλογες τιμές. Σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζει η σταθερότητα του νομικού πλαισίου για τη διαχείριση των ΜΕΔ.
