Αυτή ήταν η τελευταία φωτογραφία που έβγαλα χαμογελώντας αφότου έγιναν όλα όσα έλεγαν πως δεν μπορούν να γίνουν. Ακούμπησα την πλάτη στον χοντρό κορμό ενός δέντρου. Σε ένα ξύλινο τραπέζι με κρασί αντάλλαξαν κουβέντες με πνεύματα που μετατράπηκαν σε ερείπια ενός σεισμού. Το πλήθος ενός συλλαλητηρίου που μετέφερε πανό, τα οποία έγραφαν «μια πατρίδα, ένα κράτος, ένας λαός», με έκαναν να σκεφτώ κάποιους επαναστάτες νέους που εκτελέστηκαν μια αυγή. Έμοιαζαν με ηρωικούς στρατιώτες, οι οποίοι φύλαξαν για τον εαυτό τους την τελευταία σφαίρα που είχαν στην γεμιστήρα τους. Πέρασαν και έφυγαν και τα πουλιά που παραβίασαν τα σύνορα. Τα κοίταξαν με θλίψη εκείνοι που περίμεναν στην σειρά με τις ταυτότητές τους. Ένας άνδρας που τα μαλλιά του είχαν πέσει και τα γένια του είχαν ασπρίσει, μου είπε ότι κοιτάζοντας τα πουλιά κατάλαβε πως ζει σε μια αιχμάλωτη πόλη. Ο ένοπλος φρουρός στη στέγη μου θύμιζε ότι ακόμα δεν έχουν τελειώσει τα πάντα. Εσείς είστε από εδώ. Και μοιάζετε με αέρα που ανοίγει και κλείνει. Αν ρίξει μια φασιστική βροχή, ξέρετε ότι όλοι πρέπει να μαζευτούμε κάτω από μια ομπρέλα, όμως ακόμα δεν μπορείτε να αποφασίσετε. Αυτή η πόλη βομβαρδίστηκε μια καλοκαιρινή μέρα; Δεν της έβγαλαν τα μάτια, δεν της έκοψαν τα αφτιά; Κάποτε υπήρχε ένα φως στο τούνελ. Τώρα χάθηκε και αυτό; Τέλειωσαν όλες οι αναμονές; Έμειναν πάντα μετά από εμάς; Έχω έναν τελευταίο χαιρετισμό στους κυνηγούς βραβείων. Αν θα δώσετε σε κάποιον το βραβείο ειρήνης σας, φέτος δώστε το στα πουλιά. Εγώ να παίξω βιολί σε ένα παιδί που έμεινε ζωντανό από αυτή την ομαδική σφαγή. Εσύ παίξε φυσαρμόνικα. Σταμάτησαν τα κύματα που θεωρείτο που δεν σταματούν. Να γνωριστώ με έναν λαθρέμπορο που έχει ένα μαχαίρι στην τσέπη του στον δρόμο που συνδέθηκε από τη θάλασσα. Να του μιλήσω για τις νότες του τραγουδιού στα ελληνικά που έλεγε ο πατέρας μου στις κορφές της Τέρα. Μόλις επικρατήσει η κούραση της διαβίωσης στην ίδια πόλη με κάποιους που δεν άκουσαν ποτέ ακόμα και το όνομα του χωριού Βρέτσια, να ακούσω τις «Τέσσερις Εποχές» του Βιβάλντι. Πότε χάσαμε, αγαπημένη μου, εκείνα τα χαμόγελά μας στα στενά σοκάκια; Μήπως όταν ο Καραβάς έγινε Άλσαντζιακ και η Βασίλεια Καρσίγιακα; Πότε αρχίσαμε να ρωτάμε ο ένας τον άλλον «πόσοι μείναμε»; Πότε έπαψα να ελπίζω για την ανθρωπότητα; Όταν πνίγηκε στο αίμα εκείνο το πλίθινο σπίτι στον Σύσκληπο; Όταν στο χωριό Μαράθα σκοτώθηκαν βρέφη που βρίσκονταν στην αγκαλιά της μητέρας τους; Αφότου έγιναν όλα όσα έλεγα πως δεν μπορούν να γίνουν;
Αγαπητέ Κουτλού, που δεν σκεφτόσουν να σηκωθείς να φύγεις απ’ εδώ επειδή φοβόσουν να μείνεις χωρίς να σε χαιρετάει κανείς. Ήσουν ένας Ανταλί και έμεινες πάντα Ανταλί. Σε πυροβόλησαν στο σοκάκι της πόλης ως Ανταλί. Πέθανες ως Ανταλί. Φοβούσουν ότι αν έφευγες δεν θα σε χαιρετούσε κανείς; Κοίτα, και εμείς δεν φύγαμε, μείναμε. Και μείναμε χωρίς να μας χαιρετάει κανείς στην ίδια την πατρίδα μας. Το είπα και πριν, τι θα κάναμε εδώ αν δεν υπήρχε και η αγαπημένη που απλώνει τον άσπρο της λαιμό για να τον φιλήσουμε; Είμαστε πολύ κουρασμένοι από τις επαναλήψεις. Κουραστήκαμε πολύ να σκεφτόμαστε και να συζητάμε τα ίδια πράγματα. Τι είδους εξάντληση είναι αυτή; Ο νεαρός ποιητής άρχισε να γράφει τα ποιήματά του στα κυπριακά όταν ανησύχησε πως θα έχανε την ταυτότητά του. Ε πατρίδα! Ξέρω πως ακόμα δεν τέλειωσε αυτό το μυθιστόρημα.
Φύγε από τον δρόμο μου αδαή. Να μπω από εκεί που λέγεται ότι απαγορεύεται η είσοδος. Να περάσω από εκεί που λέγεται ότι απαγορεύεται η δίοδος. Να πω ό,τι έμεινε που δεν λέχθηκε. Αν έχεις όνειρα προς διόρθωση, πες μου να τα διορθώσω. Πότε δεχθήκαμε στο στήθος την πρώτη σφαίρα; Όταν έγινε η Αμμόχωστος Γκαζίμαγούσα και η Λευκωσία Λευκόσιε.
Δεν πεθάναμε και ζούμε ακόμα. Περνάμε από αυτούς τους δρόμους, πίνουμε από αυτά τα νερά. Αναποφάσιστοι. Πανικόβλητοι. Ανήσυχοι. Ελάτε να πούμε το τελευταίο τραγούδι κάτω από αυτή την κληματαριά. Να βγάλουμε μια τελευταία φωτογραφία. Να ρωτήσουμε την παλιά και σάπια στρατιωτική μπότα που βρήκαμε στα βουνά ποιο ήταν το όνομά της. Να γράψουμε την ιστορία των κοροϊδιών. Να βάλουμε ανάμεσα στις σελίδες αυτού του χοντρού βιβλίου λίγα φύλλα ελιάς και λίγα φύλλα μερσίνας. Όσοι έφυγαν, έφυγαν και δεν επέστρεψαν ξανά. Είμαστε πολλοί, αλλά μόνοι. Σύνδεσα δρόμο στην καρδιά σου. Έμεινες εσύ και τα πουλιά μόνο εδώ…
