Τόσο καιρό προσευχόμασταν να μη μας κάνει να τρεπόμαστε ο Θεός. Τι έγινε; Εισάκουσε τις προσευχές μας ο Θεός. Δεν μας έκανε να ντραπούμε! Έτσι, εξαλείφθηκε το αίσθημα της ντροπής μας. Συνόψισε πολύ καλά την κατάσταση ο Σιρί Σουρεγιά. Να προσθέσω και εγώ κάτι σε αυτό. Έχουμε ξεδιάντροπους απέναντί μας; Τότε, αντί να λέμε συνεχώς «να μη μας κάνει να ντρεπόμαστε ο Θεός, μακάρι να λέγαμε «να μας κάνει να ντρεπόμαστε».
Όλοι οι ισχυροί του κόσμου παίρνουν τη δύναμή τους από τους αδύνατους. Χάρη σε αυτούς αναρριχούνται εκεί που αναρριχούνται. Αν δεν ήταν τόσο αδύναμοι οι αδύναμοι, δεν θα μπορούσαν αυτοί να ήταν τόσο δυνατοί. Είδα ένα έγγραφο. Μια φωτογραφία. Τραβήχτηκε σε ένα ναυπηγείο στο Αμβούργο της Γερμανίας στις 13 Ιουνίου 1936. Καθελκύεται στη θάλασσα με τελετή ένα στρατιωτικό εκπαιδευτικό πλοίο. Υπάρχει μεγάλο πλήθος στην τελετή. Όλοι έχουν σηκωμένο ψηλά το δεξί τους χέρι και χαιρετούν ναζιστικά. Όλοι εκτός από ένα άτομο. Στέκεται ήσυχα με διπλωμένα τα χέρια. Είναι ένας εργάτης του ναυπηγείου. Όμως, όλος ο κόσμος ξέρει το όνομα εκείνου του ανθρώπου. Το όνομά του είναι August Landmesser.
Πέρασε στην ιστορία με αυτή τη θαρραλέα και τολμηρή του στάση. Όλος ο κόσμος την αποκαλεί «Στάση Landmesser». Λέτε συνεχώς πως είστε η πλειοψηφία και καυχιέστε. Αποκαλείτε «περιθωριακούς» τους υπόλοιπους υποτιμώντας τους. Κοιτάξτε καλά αυτή τη φωτογραφία. Κανένας δάσκαλος δεν μπορεί να σας παραδώσει καλύτερο μάθημα από αυτή τη φωτογραφία. Δεν μπορείτε να γίνετε Landmesser. Είστε απλώς κάποιοι της σειράς σε εκείνο το πλήθος που έχασε το μυαλό του. Είστε δειλοί. Είστε στο πλευρό όποιου είναι ισχυρός. Αν δεν ήσασταν έτσι, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ο Χίτλερ. Κανένας δικτάτορας δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Οι δειλοί και οι εγωιστές δεν έχουν το αίσθημα της ντροπής.
Οι θαρραλέοι και έντιμοι άνθρωποι πάντα πληρώνουν το τίμημα των λαθών που κάνουν οι δειλοί και οι αδύναμοι. Όμως, η ανθρωπότητα δεν Θα μπορούσε να προχωρήσει καθόλου αν δεν υπήρχαν εκείνοι που τολμούν να πληρώσουν αυτό το τίμημα. Έκαψαν τον Giordano Bruno. Επειδή πίστευε στην επιστήμη. Τον μεγάλο Ιταλό φιλόσοφο. Τον έγδυσαν εντελώς γυμνό. Έδεσαν τη γλώσσα του και τον έκαψαν ζωντανό σε ένα παλούκι. Κανείς δεν ξέρει το όνομα των ατόμων της Ιεράς Εξέτασης τα οποία τον έκαψαν. Όμως, εδώ και 400 χρόνια όλοι ξέρουν τον Bruno. Είδα μια ταινία. «Αργεντινή 1985». Έφυγε, λέει, η στρατιωτική χούντα που ανάγκασε τον λαό της Αργεντινής να υποφέρει τα πάνδεινα και ήρθαν οι δημοκρατικοί. Και η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να δικάσει τη χούντα και να τους ζητήσει να λογοδοτήσουν. Πρώτα και κύρια τον φασίστα ηγέτη Videla και όλους τους στρατιωτικούς διοικητές. Θα εμφανίζονταν εννέα άτομα ενώπιον του δικαστή. Διορίστηκε ένας εισαγγελέας γι’ αυτό. Ο εισαγγελέας ήταν παντρεμένος και είχε έναν γιο και μια κόρη. Προσπαθούσαν να στήσουν μια ομάδα στην Εισαγγελία γι’ αυτή την υπόθεση, όμως δεν την πλησίαζε κανένας έμπειρος νομικός. Δεν μπορούσε να τολμήσει κανείς να αναμειχθεί με έναν τέτοιο μπελά. Μήπως είναι εύκολο να δικάσεις μια χούντα; Και ο εισαγγελέας στήνει μια ομάδα από άπειρους νέους. Στο μεταξύ, πέφτουν βροχή τα τηλεφωνήματα στο σπίτι του από το πρωί μέχρι το βράδυ. Απειλητικά τηλεφωνήματα από αγνώστους. Θα απήγαγαν τον γιο του, θα βίαζαν την κόρη του. Παρά ταύτα, ο εισαγγελέας δεν κάνει πίσω. Καθώς παρακολουθούσα την ταινία, θυμήθηκα έναν νεαρό. Τον είχε πυροβολήσει στο στήθος ένας υπαξιωματικός από την Τουρκία επειδή άκουγε δυνατά μουσική στο αυτοκίνητό του ένα βράδυ στη Λευκωσία. Επέζησε επειδή η σφαίρα πέρασε ξυστά από την καρδιά του. Θέλησε να κινήσει αγωγή σε αυτό τον υπαξιωματικό, τον οποίο δεν τιμώρησε η διοίκηση. Γύρισε όλους τους δικηγόρους μας, όμως έστω και ένας από αυτούς δεν ανέλαβε την υπόθεση αυτή. Δεν τόλμησε κανείς να τεθεί αντιμέτωπος με έναν υπαξιωματικό από την Τουρκία. Μου το διηγήθηκε. Το έγραψα. Ντράπηκα. Λυπήθηκα.
Οι έντιμοι πρέπει να έχουν τόσο θάρρος όσο οι άτιμοι σε αυτή την κοινωνία, έτσι δεν είναι; Δυστυχώς, οι έντιμοι δεν έχουν έστω και το παραμικρό θάρρος που έχει ένας έμπορος ναρκωτικών. Υπάρχουν κάποιοι που τολμούν να απαγάγουν ανθρώπους στο καπό του αυτοκινήτου τους και δεν υπάρχουν έντιμοι που έχουν το θάρρος να αναρτήσουν στο σπίτι τους μια σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχουμε τόσο πολύ ανάγκη τη «Στάση Landmesser»…
