της Αναστασίας Πέτρου
Δεν ξέρω αν θα έπρεπε να το ονομάσουμε κινηματογραφική υπερπαραγωγή, σκάνδαλο, μυθιστόρημα ή απλώς μια ακόμα Κυπριακή Ιστορία για Αγρίους. Η αλήθεια είναι πάντως μία: Η υπόθεση της Μονής Αββακούμ μας καθήλωσε τη χρονιά που πέρασε.
Τα είχε όλα
Κυριολεκτικά δεν της έλειπε τίποτα. Σασπενς, πλοκή, ανατροπές, βία, σεξ, χρήμα, ακόμα και θαύματα. Σε σημείο που οι μετρ του είδους, Κούλλης Νικολάου και Ανδρέας Γεωργίου, να προβληματίζονται αν μετά από αυτό έχουν μέλλον. Τι διαφορετικό θα μπορούσαν να μας παρουσιάσουν για να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του φιλοθεάμονος κοινού;
Το έργο στη Μονή Αββακούμ άνετα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως θρησκευτικό δράμα που έφτασε στην κορύφωσή του με την καθαίρεση των μοναχών Νεκτάριου, Πορφύριου και Αββακούμ. Οι τρεις μοναχοί ακολουθούν μια πορεία θρησκευτικής εξύψωσης, αν όχι μεταρσίωσής τους προς τα υψιπετή πνευματικά κάστρα της Χριστιανοσύνης. Με βάση το σενάριο, ο Νεκτάριος με πολύ γήινα προϊόντα, όπως κολώνια, νερό και έναν ματσίν βασιλιτζιά, παρασκευάζει άγιον μύρο, το οποίο θεραπεύει πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Ουρές στην κυριολεξία σχηματίζονταν στο Φτερικούδι για να παραλάβουν το άγιο μύρο, καταβάλλοντας εισφορές 500 και 800 ευρώ στον Άγιο, με τον νεαρό μοναχό Αββακούμ, που ανακάτωνε την κολώνια, να τρέχει και να μην συφτάνει, αφού η μονή τα Σαββατοκύριακα πωλούσε δεκάδες λίτρα μύρου στους πιστούς που συνέρρεαν. Ο έτερος μοναχός, ο Πορφύριος, μετέφερε κάθε βράδυ το χρηματοκιβώτιο σε ασφαλές μέρος έμπλεο μαύρων ευρωπουλακίων, τα οποία οι πιστοί, αλοίμονο τώρα, έδιναν χωρίς να ζητούν αποδείξεις. Ο φόρος εισοδήματος, ως γνωστόν, ελέγχει μόνον τους απλούς πολίτες. Δεν ελέγχει μοναχούς, μητροπολίτες και μεγάλους τρωγλοδύτες.
Τσόντα
Όσο προχωρεί η πλοκή, τόσο μεγαλώνει και το ενδιαφέρον. Κάποιες εμβόλιμες σκηνές τσόντας, στην κρεβατοκάμαρα των δύο μοναχών που κυκλοφόρησαν υπό μορφή CD με όλα τα πνευματικά δικαιώματα κατοχυρωμένα στην Ιερά Μητρόπολη Ορεινής και Ταμασού, θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν το έργο και ως Σεξουαλικό Θρησκευτικό Δράμα, κάτι που όλοι αντιλαμβάνονται ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο να χαρακτηρισθεί και κατηγορίας Χ. Οι γεμάτες θρησκευτική ζέση και αφροδισιακό πάθος σκηνές, το βράδυ, όταν οι δύο μοναχοί κοιμόντουσαν και κυρίως προσεύχονταν, μετρώντας ποιος την έχει μακρύτερη και ισχυρότερη την πίστη, ήδη έχουν εντυπωθεί στη μνήμη αυτών που είχαν την ευκαιρία να τις παρακολουθήσουν. Μιλάμε βεβαίως για ειδική προβολή που έγινε για τα μέλη της Ιεράς Συνόδου και του Ειδικού Θρησκευτικού Δικαστηρίου το οποίο τη χρονιά που πέρασε συνερχόταν επί μήνες για να καταλήξει στην τελική του κριτική για το έργο. Κάποιες φήμες επιμένουν ότι η αργοπορία στη λήψη απόφασης είχε να κάνει με τις συνεχείς επαναλήψεις που ζητούσαν επίμονα κάποιοι άγιοι συνοδικοί για να αντιληφθούν ακριβώς το βάθος της κάθε σκηνής και να συμβιώσουν το άγιο πάθος των μοναχών της μονής στο Φτερικούδι.
Το ξύλο
Με τα δρώμενα βεβαίως να μην έχουν τέλος. Οι θεολόγοι κριτικοί του έργου, όπως ο κ. Θεόδωρος Κυριακού, προβληματίζονται πώς και σε ποια κατηγορία θα πρέπει να εντάξουν τη δυναμική εκείνη σκηνή, όπου δηλαδή ο μοναχός Πορφύριος κραδαίνοντας τη ζώνη -κολάνι και φωνάζοντας με φωνήν μεγάλη «έξωωωωωω», κτυπούσε αλύπητα τη συνεργάτιδά τους στο λογιστήριο της μονής. Η σκηνή, άραγε, αποτελεί συνέχεια του σεξουαλικού δράματος ή το έργο μας εισάγει πλέον σε μια άλλη αρχέγονη παράμετρο, με τον Πορφύριο να αναδεικνύεται σε κάτι μεταξύ Κόναν του Βαρβάρου και Γκουσγκούνη; Σε αυτό κατατείνουν και διάφοροι άλλοι θεολόγοι, αφού, όπως επισημαίνουν, αν αποτελούσε συνέχεια του θρησκευτικού δράματος, ο Πορφύριος δεν θα επιτίθετο με τόση αγριότητα. Εν τοιαύτη περιπτώσει, θα την καλούσε με το γνωστό εκκλησιαστικό παράγγελμα «Σκύψε Ευλογημένη» και κατά την καθολική παράδοση των τύψεων και της ενοχής (Catholic guilt) θα την κτυπούσε στην πλάτη και όχι όπου έβρισκε.
Χρήμα
Κοντά στα πιο πάνω, έτσι για να δέσει καλύτερα η πλοκή, έρχεται και το χρηματοκιβώτιο το οποίο είναι κρυμμένο κάτω από το κρεβάτι της μητέρας του Νεκτάριου. Κι εδώ πρωταγωνιστεί ο Πορφύριος. Κάθε πρωί ο μάτσο αρχιμανδρίτης το έπαιρνε και το κουβαλούσε εν χορώ στο γραφείο του ηγουμένου Νεκτάριου. Κατά τη διάρκεια της λιτάνευσης και περιφοράς του χρηματοκιβωτίου, ομάδα μοναχών έψαλλε το απολυτικίον:
Το άχραντον χρήμα προσκυνούμεν αγαθέ
αιτούμενοι συγχώρεσιν των πταισμάτων ημών
Ευφραίνεται επί σοι η Μονή Νεκτάριε μυρεψέ
Κράζουσα σύ μου ισχύς του μαμμωνά στερέωμα
Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας ο ηγούμενος Νεκτάριος ο θεοσεβής μάζευε ευρωπουλάκια -arabica δίνοντας παραστάσεις ενώπιον των πιστών. Πότε υποδυόμενος τον όσιο Πορφύριο, πότε παριστάνοντας τον ευαγγελιστή Ματθαίο τον τελώνη, τον φοροεισπράτορα, τον μαύρο, τον ταμ ταμ ταμ, για να ζητήσει περισσότερα από τους πιστούς. Μόνον μέσω των ευρώπουλων οι πτωχοί πιστοί μπορούσαν να κερδίσουν τη μεσιτία των αγίων προς την Παναγία και αυτή με τη σειρά της να καλέσει το Ιππικό, δηλαδή τον Τζίζας, ώστε να δώσει οριστικές και μόνιμες λύσεις στα προβλήματά τους.
Ο ρουφιάνος
Το έργο με τα ούλλα του, τουτέστιν, θρησκεία, χρήμα, αίμα, θαύματα και ξύλο, φθάνει όπως αντιλαμβάνεστε στο τέλος του. Από την άλλη, και τα καλύτερα έργα, ακόμα και αυτά που αποκαλούμε αριστουργήματα, δεν τελειώνουν χωρίς μια δόση προδοσίας. Μιλούμε για τον Μπάρναμπι, ο οποίος τους βιντεογράφησε, τους φωτογράφισε και παρέδωσε το υλικό στον προϊστάμενο Μητροπολίτη Οβελίξ Ταμασού. Πρόκειται για τον άνθρωπο που τους εξέθεσε και τους έκανε ρεντίκολο urbi et orbi. Με αποτέλεσμα να προκύψει για τη μονή και το χωριό Φτερικούδι ένα τέλος άδοξο.
Η θρησκεία
Μένει ένας επίλογος. Αν οι άγιοι μοναχοί θα πάρουν μαζί τους και κάποιους άλλους οι οποίοι προς το παρόν μένουν εκτός κάδρου και σκηνικού ή όχι. Μένει επίσης να δούμε αν έχει πληγεί ανεπανόρθωτα η θρησκευτική πίστη των Κυπρίων.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η θρησκεία εξαιτίας των μοναχών της Μονής Αββακούμ δεν θα επανακάμψει ποτέ. Μάλλον κάνουν λάθος. Η θρησκεία είναι μέρος του dna των απλών ανθρώπων. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη το δούλεμα. Η θρησκεία, όπως έγραψε και ο ποιητής Έντγκαρ Άλαν Πόε, «έχει εξελιχθεί από την απάτη, τον φόβο, την πλεονεξία, τη φαντασία και, ναι, και την ποίηση». Ευχαριστούμε τους μοναχούς της Μονής Αββακούμ που μας το θύμισαν. Εν ολίγοις, όσο στα σχολεία τα παιδιά μαθαίνουν παραμύθια, όσο ο ορθολογισμός δεν αποτελεί κτήμα των μαζών, τόσο η θρησκεία θα ζει, θα βασιλεύει και κυρίως θα μας τρομοκρατεί. Η θρησκεία είναι μια ατελείωτη ταινία τρόμου. Την έχει μετατρέψει σε best seller ο ανεγξέλεκτος φόβος των ανθρώπων μπροστά στον θάνατο. Αν αυτός ο φόβος έπαυε να υπάρχει, τότε οι διάφοροι μοναχοί, ιερείς και αρχιερείς δεν θα είχαν καμιά διαφορά από τους κλόουν που κατά καιρούς μας διασκεδάζουν στο τσίρκο.
