Αν έχουμε να μάθουμε κάτι από την απεργία στον κλάδο του ετοίμου σκυροδέματος, που πλέον πλησιάζει τον ένα μήνα, είναι πως ο κίνδυνος στα εργασιακά έχει επιστρέψει για τα καλά στην ατζέντα. Και το χειρότερο, πως εργοδότες, συνδικαλιστικές οργανώσεις και κράτος, έχουν ξεχάσει πώς να τις διαχειρίζονται, ώστε αυτές να μην φτάνουν στα άκρα. Μάλλον οι αναλυτές κινδύνων βιάστηκαν να τις αφαιρέσουν από τις εκθέσεις τους. Είναι όμως και μια ευκαιρία για να ρυθμίσουμε τα εργασιακά, όπως θα έπρεπε να είχαμε κάνει στα πλαίσια του μνημονίου ώστε να ανταμείβετε η παραγωγικότητα και να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Δεν θυμάμαι σε αυτήν εδώ τη στήλη στην εφημερίδα «Πολίτης», στην οποία αρθρογραφώ απο το 2017, να είχα γράψει για τους κινδύνους από τη διατάραξη της εργατικής ειρήνης. Ναι, μετά την πανδημία και από εδώ και από το ραδιόφωνο, είχαμε προειδοποίηση πως η περίοδος των χαμηλών μισθών έχει παρέλθει, αλλά αυτό σαν θέμα του ότι δεν θα έβρισκαν προσωπικό οι επιχειρήσεις. Ωστόσο, πλέον δεν είμαστε ούτε εκεί. Πάμε για μια κατά μέτωπο σύγκρουση ανάλογα με τον κάθε κλάδο και τις ιδιαιτερότητές του. Αυτό σημαίνει ζημίες για την οικονομία, καθυστερήσεις και διατάραξη της κοινωνικής συνοχής. Και αν όντως επαληθευτούν οι φόβοι πως αυτό που βλέπουμε είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, το κόστος θα το πληρώσει και η κοινωνία και η οικονομία. Αλλά αυτό έχει να κάνει με την περίοδο στην οποία είναι τώρα η οικονομία.
Το σίγουρο είναι βέβαια πως δεν είμαστε στην περίοδο λίγο μετά το 2013. Όχι πως δεν υπήρχαν εντάσεις και απεργίες και τότε. Ήταν που πάνω από αυτές υπήρχαν η χρεοκοπία της χώρας, των τραπεζών αλλά και αρκετών μεγάλων επιχειρήσεων. Συνθήκες, δηλαδή, που πέρασαν σαν οδοστρωτήρας στις εργασιακές σχέσεις. Σε κάποιους κλάδους του ιδιωτικού τομέα, κάποιοι μίλησαν και «εργασιακό Μεσαίωνα». Όσοι έζησαν στον χώρο των Μέσων Ενημέρωσης, συνυπογράφουν αυτούς τους όρους. Τώρα ωστόσο δεν μιλάμε για κρίση.
Από ύφεση επιστρέψαμε σε σταθερή ανάπτυξη της οικονομίας και από διψήφιους αριθμούς ανεργίας, σε συνθήκες σχεδόν πλήρους απασχόλησης με ένα ποσοστό που κυμαίνεται γύρω στο 4%. Την ίδια ώρα, ωστόσο, οι εργαζόμενοι που είδαν το εισόδημά τους να «ροκανίζεται» από την ακρίβεια ανοίγουν τον δρόμο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις για να διεκδικήσουν. Και οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, ειδικά αν το τομέας τους, όπως οι κατασκευές, σπρώχνει την ανάπτυξη της χώρας, ονειρεύονται επιστροφή στις συνθήκες πριν το 2013. Είναι δηλαδή πιο «έξυπνοι» και πιο καταφερτζήδες οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα που ανέκτησαν σχεδόν όλα τους τα δικαιώματα, επιδόματα και ωφελήματα; Τώρα είναι ώρα να περάσουν από ταμείο και οι υπόλοιποι ή όσοι οι συνθήκες τους το επιτρέπουν.
Είναι ακριβώς αυτές οι συνθήκες που καθιστούν ανώφελη την όποια προσπάθεια των εργοδοτών να αρνηθεί τις αυξήσεις στους μισθούς ή του κράτους να τις μετριάσει με τον φόβο πως αυτές θα σπρώξουν τον πληθωρισμό. Και στο τέλος της μέρας, καλά να πάθουν. Η ώρα του επανασχεδιασμού των εργασιακών σχέσεων και ο επανακαθορισμός τους με τη λογική της παραγωγής και της συντεταγμένης αύξησης ήταν και αυτός μέσα στο μνημόνιο. Χάθηκε αυτό το παράθυρο ευκαιρίας και τώρα οι εργαζόμενοι θέλουν να καλύψουν, αν είναι δυνατόν, τη χαμένη τους αγοραστική δύναμη. Μόνο που η επιστροφή σε αυτό που ίσχυε πριν το 2013, φοβάμαι πως μπορεί να επαναφέρει και τις νοοτροπίες εκείνης της περιόδου.
Είναι για αυτό που τώρα, και στο και πέντε δηλαδή, οι μεγάλοι εργοδότες της χώρας - και το κράτος δεν αποτελεί εξαίρεση- θα πρέπει να βρουν το θάρρος να προτείνουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που να βγάζει του εργαζόμενους από την παγίδα της εργασιακής φτώχειας. Το να δουλευεις δηλαδή και να μην μπορείς να ανταπεξέλθεις σε βασικές ανάγκες. Πώς, δηλαδή, ανταμείβεται η αύξηση της παραγωγικότητας και η εμπειρία. Πώς ρυθμίζουμε τις εργασιακές μας σχέσεις και πώς δημιουργείται το αίσθημα της δικαιοσύνης. Αυτό δεν θα γίνει με το να επιστρέψουμε στα πριν το 2013, αλλά πώς θα πορευτούμε μέχρι το 2033. Και είτε θα πάμε με απεργίες και εντάσεις ή θα το λύσουμε, έτσι για αλλαγή, μόνοι μας το θέμα.
