Πρέπει να μπορούμε να συζητάμε τα πάντα, δεν πρέπει να έχουμε τίποτα να κρύψουμε! Να ανοίξουμε διάπλατα όλες τις πόρτες της ψυχής μας. Να εμφανιστεί και δεύτερο πρόσωπο και να μην υπάρχει τρίτο πρόσωπο σε ένα μυθιστόρημα. Κράτησα ημερολόγιο, δοκίμασα και δεν πέτυχε. Η ψυχή μας έχει σύνορα. Εμείς τα βάλαμε εκεί. Το κεφάλι μας είναι απαίσιο, περνάνε από εκεί πολλά τρελά πράγματα που μας προκαλούν τρόμο. Ακόμα και η δολοφονία. Ουσιαστικά δεν επρόκειτο να διαπράξει ποτέ έγκλημα ο ποιητής που γύριζε άσκοπα την πόλη τα βράδια και είπε «τι να κάνω, να πάω να σκοτώσω έναν κοινοτικό αστυνομικό;» Όμως, περνάει από το μυαλό του. Δεν πέρασε από το δικό μου; Δεν μέτρησα πόσους βασανιστές, που έκαναν ηλεκτροπληξία στα γεννητικά όργανα των κρατουμένων και τους βίαζαν, θέλησα να σκοτώσω. Να ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες της ψυχής μας. Εκεί σύνορα, εδώ σύνορα, φτάνει! Μήπως έχουμε μια ατέλειωτη ζωή; Πώς φεύγουμε από αυτό τον κόσμο με ένα τόσο βαρύ φορτίο; Διερωτάται συνεχώς «έτσι θα περάσει η ζωή μου;» Μια γυναίκα η οποία παραπονιέται ότι δεν αγαπιέται όταν αγαπά και αγαπιέται όταν δεν αγαπά. Της φαίνονται σαν μεγάλη ντροπή οι επιθυμίες που κατέπνιξε. Διαβάζει μυθιστορήματα στα οποία ο έρωτας δεν τέλειωσε με απογοήτευση. Όταν την ακούω, έρχεται στο μυαλό μου μια σκηνή στην ταινία «Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα» του Ρόμαν Πολάνσκι. Ένα ζευγάρι σε ένα υπερατλαντικό ταξίδι ταξιδεύει προς την Ινδία. Συζητούν στην καμπίνα τους. «Τι θα πάμε να κάνουμε σε τούτη τη βρόμικη Ινδία;», λέει ο άνδρας, «Θα είμαστε ευτυχισμένοι; Ουσιαστικά, αντί να πηγαίναμε αυτό το ταξίδι, έπρεπε να κλεινόμασταν τρεις μέρες μαζί σου στο δωμάτιό μας και να κάναμε έρωτα»!
«Υπάρχει ένα μέρος,
Το ξέρω
Που είναι δυνατόν να πεις τα πάντα
Έχω πλησιάσει καμπόσο
Το νιώθω
Δεν μπορώ να το περιγράψω».
Σε θαυμάζω ποιητή μου. Και εγώ έχω πλησιάσει καμπόσο. Και εγώ το νιώθω. Και εγώ δεν μπορώ να το περιγράψω. Πες, πού είναι εκείνο το μέρος; Να ανέβω στα βουνά μας, να περάσω από τις θάλασσές μας, να κοιτάξω την μπότα ενός νεκρού στρατιώτη που βρήκα σε μια κορφή και να μαραζώσω. Να κοιτάξω εκείνη τη σάπια στρατιωτική μπότα και να μονολογήσω και εγώ όπως ο Άμλετ, ο οποίος πήρε στα χέρια του ένα κρανίο που βρήκε στο πεδίο της μάχης και μονολόγησε λέγοντας «κάποτε είχε μάτια που γελούσαν, γλώσσα που μιλούσε γλυκά». «Κάποτε φορούσαν πόδια αυτές τις μπότες. Είχαν και άλλα παπούτσια. Τα γυάλιζε». Χαιρετίσματα στον Μεχμέτ Γιασίν, ο οποίος είπε «αγαπημένε μου νεκρέ στρατιώτη». Χαιρετίσματα και στον Σουλεϊμάν, ο οποίος μας αποχαιρέτισε μη αντιλαμβανόμενος μια παγίδα από νάρκες στην Τηλλυρία. Τι είχε πει;
«Πες αλήθεια άνθρωπε
Στη δική σου την πατρίδα
Δεν σου φαίνεται γλυκός
Ακόμα και ο ιδρώτας
Ακόμα και η μυρωδιά των ποδιών;»
Οι αέρηδες βουίζουν. Οι αέρηδες της χώρας μου. Λέγονται ψέματα. Τα ψέματα της χώρας μου. Και εσύ φανταστική γυναίκα. Ξέρω. Αυτή η κακοτυχία σου δεν είναι επειδή μοιραστήκαμε στα δυο. Δεν ήταν γι’ αυτό και η κακοτυχία της γυναίκας του οίκου ανοχής, η οποία μετέφερε συσσίτιο στους σκοπούς στα φυλάκια. Εκείνη άλλωστε πάντα έλεγε «αχ, η μαύρη μου η τύχη». Αν τη ρωτούσες την άποψή της για τους άντρες, κανένας τους δεν άξιζε πέντε παράδες. Η ζωή της γίνεται μυθιστόρημα. Εσύ μην κοιτάς αυτήν, κοίτα τη θάλασσα που λάμπει. Ήθελες πάντα να είχες μια αγαπημένη που θα σε σκεφτόταν τις βραδιές με σεληνόφως, έτσι δεν είναι; Να μην ξεχνά έστω και μια μέρα να σου λέει «σ’ αγαπώ». Να μην πετάει τα λουλούδια που της έβαλες μέσα στα γράμματα, έστω και αν μαράθηκαν. Αν πνιγούμε, να πνιγούμε στην πεντακάθαρη θάλασσα του ρομαντισμού, αυτό είναι το νόημα. Οι αλήθειες μας κούρασαν τόσο πολύ…Κοίτα τι λέει ένας αγαπητός φίλος: «Είμαι παντρεμένος είκοσι χρόνια. Η γυναίκα μου δεν μου πρότεινε έστω και μια φορά να κάνουμε έρωτα». Άιντεεε….Έλα τώρα βγες μέσα από αυτή την υπόθεση. Το να αγαπάς είναι μια ανάγκη και το να κάνεις έρωτα δεν είναι ανάγκη; Και μάλιστα σε μια τέτοια χώρα. Σε ένα μέρος στο οποίο όλοι στους δρόμους του βρίζουν. Σε μια πόλη στην οποία έδειραν έναν άνθρωπο επειδή σταμάτησε στο κόκκινο στα φώτα τροχαίας. Σε ένα μέρος στο οποίο έστω και ένας πολιτικός δεν λέει την αλήθεια. Δεν ξαπλώνουν και σηκώνονται με τον έρωτα, ξαπλώνουν και σηκώνονται με καμπάνες και σημαίες. Έχουν και οι ψυχές σύνορα, όπως η πατρίδα που μοιράστηκε στα δυο. Εκείνοι που ικετεύουν λέγοντας ανοίξτε τις πόρτες, πρώτα να ανοίξουν τις πόρτες της ψυχής. Πρέπει να υπάρχει στη ζωή μας μια βραδιά την οποία δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Να διαρκέσει μέχρι το πρωί.
