Τα γραφεία των υπουργών έχουν πάντα το δικό τους ενδιαφέρον. Συνήθως όσο πιο πολλές Παναγίες και Αγίους, τόσο πιο πολύ ο «Θεός να βάλει το χέρι του». Στην κορνίζα ωστόσο, θα δει κάποιος και πολιτικούς μέντορες. Η φωτογραφία του Γλαύκου Κληρίδη ήταν πάντα κάπου μπροστά στην προηγούμενη κυβέρνηση, μαζί με αυτές από την οικογένεια. Υπάρχουν ωστόσο και φωτογραφίες που δεν φαίνονται. Αυτές που είναι στο συρτάρι, να τις βλέπει μόνο ο υπουργός Οικονομικών και ο Πρόεδρος, και που σκοπό έχουν να προειδοποιούν ώστε να μην καταλήξουν να έχουν την ίδια μοίρα. Μια από αυτές, η πιο πρόσφατη, είναι της πρώην Συντηρητικής Πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Ελίζαμπεθ (Λιζ) Μαίρη Τρας.
Σαν σήμερα πριν από δύο χρόνια, νικημένη από τις αγορές και έχοντας χάσει λίγες μέρες προηγουμένως τον υπουργό Οικονομικών της, η Συντηρητική Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Ελίζαμπεθ (Λιζ) Μαίρη Τρας, θα υποχρεωνόταν σε παραίτηση. Θα έμενε στην ιστορία ως η Πρωθυπουργός με τη πιο σύντομη θητεία καθώς είχε αναλάβει καθήκοντα μόλις στις 6 Σεπτεμβρίου το 2022. Η ταπεινωτική παραίτησή της σημάδεψε την εποχή μας. Οι ηγέτες, ακόμη και στα μεγέθη του Ηνωμένου Βασιλείου, μπορούν να έχουν τη μοίρα της Λιζ Τρας. Μπήκε όμως και ένα «ταβάνι» στις πόσες φοροελαφρύνσεις μπορούν τα κράτη να δώσουν για να τονώσουν την ανάπτυξη.
Γιατί αυτό ερχόταν να κάνει η Λιζ Τρας, τις φορολογικές περικοπές ύψους 45 δισ. στερλινών στον «μίνι προϋπολογισμό» που κατέθεσε που έφερε την υπογραφή της ίδιας και του πρώην υπουργού Οικονομικού, Κουάσι Κουάρτενγκ. Ήταν μια από τις λίγες φορές που αγορές και κοινωνία αντέδρασαν με τον ίδιο τρόπο. Οι επενδυτές και οι αναλυτές, όσο και οι απλοί πολίτες, που «άκουγαν» για φοροελαφρύνσεις προς τους πιο εύπορους της χώρας και το ερώτημα ήταν ποιος θα πληρώσει. Ο σχεδιασμός Τρας – Κουάρτενγκ είχε κενά στη χρηματοδότηση. Το επιχείρημα πως θα έρθουν έσοδα μέσα από τις επενδύσεις και την κατανάλωση που θα προσελκύσουν οι χαμηλότερη φόροι δεν «περπάτησε». Το κόστος δανεισμού του Ηνωμένου Βασιλείου εκτινάχθηκε και η Τράπεζα της Αγγλίας αναγκάστηκε να επέμβει. Στις αλυσιδωτές αντιδράσεις, η κατάρρευση της ισοτιμίας της στερλίνας έναντι του δολαρίου, η εκτόξευση των επιτοκίων για τα στεγαστικά και τα επιχειρηματικά δάνεια και η παρ' ολίγον χρεοκοπία των Ταμείων Συνταξιοδότησης.
Λίγες μέρες μετά, η Λιζ Τρας πήγε σπίτι της, αλλά το μήνυμα πέρασε σε όλους. Οι αγορές την «πέταξαν» από το παράθυρο και «ριγαραν» το γήπεδο για όλα τα άλλα κράτη και τους ηγέτες τους. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: Ούτε οι αγορές, ούτε οι κοινωνίες δίνουν πλέον πίστωση χρόνου σε όσους πιστεύουν σε αυτό το μοντέλο. Το μοντέλο που έχουμε και εδώ στην Κύπρο δηλαδή. Το μοντέλο των χαμηλών φορολογικών συντελεστών, της μη φορολόγησης όσων μεταφέρουν την έδρα τους στη χώρα μας για κάποια χρόνια, της μηδενικής φορολόγησης της μεγάλης περιουσίας που δεν χρησιμοποιείται για παραγωγικούς σκοπούς, όπως οι μεγάλες εκτάσεις γης. Είναι πλέον ξεκάθαρο πως τη μέρα που θα σε «πιάσουν» οι αγορές να «χαρίζεις» λεφτά στους πλούσιους και να ξοδεύεις περισσότερο από όσα κερδίζεις, θα έχεις την τύχη της Λιζ Τρας.
Κακά τα ψέματα, η Κύπρος λόγω του υψηλού γεωπολιτικού ρίσκου, της απόστασης από τα μεγάλα οικονομικά κέντρα και τις παθογένειες του δημοσίου τομέα της, μόνο μέσα από φορολογικά κίνητρα μπορεί να προσελκύσει ξένους επενδυτές. Τώρα όμως ξέρουμε πως υπάρχει οροφή στο μοντέλο. Πως οι αγορές αλλά και η κοινωνία έχουν λιγότερη διάθεση να δείξουν υπομονή ώστε οι μειώσεις φόρων να τονώσουν την οικονομία. Είναι για αυτό που επιστρέφουμε πλέον στις βασικές αρχές που σημασία έχει πόσα αλλά και πού τα ξοδεύεις. Ειδικά για την Κύπρο, που όχι απλά οι δαπάνες είναι ανελαστικές αλλά και τα έσοδα επισφαλή. Μέχρι τότε, καλό είναι όλοι να «κορνιζάρουν» τη Λιζ Τρας για να τους το θυμίζει.
