«Σημαδεύουνε το μέλλον, πετυχαίνουν το παρόν», λένε οι στίχοι του τραγουδιού «Αδέσποτες Μέρες» του Χρήστου Θηβαίου. Θυμάμαι τους στίχους αυτούς κάθε φορά που η εκάστοτε κυβέρνηση παγιδευμένη από την έκτακτη ανάγκη, την πολιτική πίεση και τη μετριότητα των υπηρεσιακών, υποχρεώνεται σε «οριζόντια μέτρα» στήριξης της κοινωνίας.
Το θέμα ωστόσο με τα «οριζόντια μέτρα» είναι πως εκεί που αυτά εφαρμόζονται, ωφελούν δυσανάλογα τους προνομιούχους και αυξάνουν της ανισότητες μέσα στην κοινωνία. Το χειρότερο, ωστόσο, είναι πως ξοδεύουν πολύτιμους πόρους και στο τέλος αναγκάζουν το κράτος να τερματίσει τη στήριξη «οριζόντια». Για όλους δηλαδή και μάλιστα πολύ πριν εκλείψουν οι λόγοι υπάρξης των μέτρων. Κάποια υπουργεία είναι φτιαγμένα για να το ξέρουν αυτό και κάποια όχι. Και κάτι ακόμη: «στόχευση», δεν είναι οτιδήποτε βαφτίζει ο εκάστοτε κυβερνητικός παράγοντας «στόχευση», αλλά αυτό που στηρίζει τους πιο αδύναμους και διορθώνει ανισότητες.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, εντόπισε το πρόβλημα με τις δηλώσεις του: «Από την αρχή της διακυβέρνησής μας αυτούς τους 19 μήνες κατ' επανάληψη έχουμε, μέσα από συγκεκριμένες στοχευμένες αποφάσεις της κυβέρνησης, αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο θέμα (της ακρίβειας)».
Ωστόσο, μια σειρά από μέτρα δεν ήταν στοχευμένα αλλά ξεκάθαρα οριζόντια. Ναι, είχαν στόχο να απαλύνουν το πρόβλημα της ακρίβειας, αλλά αυτό έγινε «οριζόντια για όλους», όπως για παράδειγμα η επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος που τερματίστηκε την 1η του Οκτώβρη, αφού μοίρασε 201 εκατ. από τον Μάρτιο του 2023. Στόχευση θα ήταν αν αυτά τα 201 εκατ. ευρώ πήγαιναν σε μικρές επιχειρήσεις, σε συνταξιούχους που το προσδόκιμο ζωής καθιστά την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ασύμφορη ή όσους μένουν σε ενοίκιο και σε παλιές πολυκατοικίες και είναι αδύνατο να ενταχθούν στο κατ’ ευφημισμό σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους».
Όπως «οριζόντιο» ήταν και το μέτρο που καταργούσε τον ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης. Ναι, υπήρχε στόχευση σε ό,τι αφορά τα προϊόντα, ωστόσο, αυτό αφορούσε όλους. Μάλιστα αυτοί που επωφελήθηκαν περισσότερο από τα μέτρα ήταν όσοι έχουν ακριβό γούστο σε κάποια από αυτά, όπως για παράδειγμα ο καφές. Τα χρήματα από τον ΦΠΑ σε αυτά τα προϊόντα, θα έπρεπε να είχαν επιστραφεί σε αυτούς που τα έχουν περισσότερο ανάγκη. Τώρα ξοδεύτηκαν και «οριζόντια» έχουν καταργηθεί για όλους.
Αντίθετα, το σχέδιο Επιδότησης Διαμονής και Φροντίδας σε Στέγες Ηλικιωμένων, είναι στοχευμένο. Θέτει εισοδηματικά κριτήρια, λαμβάνει υπόψη τις καταθέσεις που μπορεί να έχει ο ηλικιωμένος στην τράπεζα και, το κυριότερο, εξορθολογίζει το ποσό που δίνεται ως βοήθεια καθώς το αυξάνει στα 1.300 ευρώ το μήνα από 745 ευρώ που ήταν μέχρι σήμερα.
Τώρα, αν αναρωτιέστε γιατί κάποια μέτρα είναι στοχευμένα και κάποια οριζόντια, μια απλοποιημένη εξήγηση έχει να κάνει με το ποιος τα σχεδιάζει και ποιος τα υλοποιεί. Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, αν και σχετικά καινούργιο, φέρει στο «DNA» του τη στόχευση. Ξέρει πως τα χρήματα που έχει στη διάθεσή του δεν είναι απεριόριστα και πως με τα 7,7 εκατ. ευρώ που πέτυχε να εξασφαλίσει από τα κρατικά ταμεία, έπρεπε να κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσε για όσο το δυνατόν περισσότερους που το έχουν ανάγκη.
Αντίθετα, σε άλλα υπουργεία το θέμα είναι λογιστικό, χωρίς να έχουν την εμπειρία να προσμετρούν τον κοινωνικό αντίκτυπο ή την αίσθηση του ποιος έχει ανάγκη. Είναι για αυτό που ένα μετά το άλλο τα σχέδια επιδότησης, είτε αφορούν τη στεγαστική πολιτική, είτε αφορούν την ενεργειακή επιδότηση ή τις ελαφρύνσεις στους φόρους, αποτυγχάνουν.
Ποιος όμως θα τολμήσει να αφαιρέσει από το Υπουργείο Ενέργειας, το Υπουργείο Οικονομικών, ακόμη και από το Υπουργείο Εργασίας και Εσωτερικών, το δικαίωμα να σχεδιάζουν και να εκτελούν κοινωνικές πολιτικές; Αν πραγματικά θέλουμε στόχευση στα επιδόματα, αυτά θα πρέπει να περνούν από την αξιολόγηση του «ταπεινού» Υφυπουργείου Κοινωνική Πρόνοιας και σε συνεννόηση με την υφυπουργό Παρά τω Προέδρω. Διαφορετικά, συνεχίζουμε με μέτρα «αδέσποτα».
